Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълимнинг

13.2. Жамоанинг ижтимоий ривожланиши 
Жамоанинг ижтимоий ривожланишига инсон хаёти билан 
боғлиқ хал қилиниши лозим бўлган масалалар мажмуи, иқтисодий ва 
ижтимоий масалалар тўплами сифатида қаралади. 
Бозор муносабатлари шароитида корхоналар иқтисодий ва 
ижтимоий масалаларни хал этишда анча эркинликларга эга бўлдилар. 
Корхона жамоаси ўз маблағи билан ўзи мустақил равишда 
фойдаланиш хуқуқига эга, жамоанинг ҳар бир аъзоси унинг ва у 
оҳали бутун жамиятнинг иқтисодий, ижтимоий маънавий 
масалаларни хал қилишда фаол қатнашиш учун кенгроқ 
имкониятларга эга бўлади. Корхона жамоаси техникавий иқтисодий 
кўрсаткичлар билан бир қаторда ўз ижтимоий муаммоларини ечишга 
ҳам ҳаракат қилади. бу асосан корхонани ижтмоий иқтисодий 
ривожлантириш бўйича икки гуруҳга бўлинувчи тадбирлар 
воситасида амалга оширилади. 
Биринчи гуруҳ тадбирлар
жамоа 
ижтимоий таркибини қайта ташкил этишга қаратилган. Фан техника 
ютуқларини ишлаб чиқаришга жорий қилиш билан унинг 
самарадорлиги ортади, ишловчилар малакаси, маданиятига бўлган 
талаб ортади, янги касблар вужудга келиб, эскилари йўқолиб боради.
Фан техника тараққиёти, механизациялаш ва автоматлаштириш 
кўпчиликни олдин шуғулланган ишидан бўшатади. Қачон, қанча 
ишчи ишдан бўшаши, уларнинг қанчасини қайта тайёрлаш, қаерга 
ишга жойлашни олдиндан кўра билиш зарур.
Бозор муносабатларига ўтиш шунингдек, ишловчилар ижтимоий 
табаҳаланувига ўзгартириш киритади. Бозор иқтисодиёти учун 
тадбиркор, меҳнат ижодий ёндашувчи, билимларини қўллай олувчи, 

---

154 
бошқарув, маркетинг, ва бизнесни билувчи кишилар керак. 
Ижтимоий 
ривожланиш 
тадбирлари 
ичида 
кадрларни 
барқарорлаштириш ва уларнинг қўнимсизлигини тугатиш бўйича 
тадбирлар алоҳида ўрин эгаллайди. 
 
Иккинчи гуруҳга
кирувчи тадбирлар ишчилар моддий 
фаровонлигини ошириш (иш хақини тартибга солиш, моддий 
рағбатлантириш тизимини такомиллаштириш), маданий-маиший хаёт 
шароитини яхшилашга (яшаш шароити, маданий маиший хизмат 
кўрсатиш, умумий овқатланиш, дам олишни ташкил этиш ва х.к.) 
қаратилгандир.
Ижтимоий ривожланиш бўйича тадбирлар иқтисодий жиҳатдан 
асосланган ва техникавий-иқтисодий тадбирлар билан узвий боғлиқ 
бўлиши керак. Бошқа томондан техник иқтисодий тадбирлар 
ижтимоий тадбирларни амалга ошириш учун асос бўлиб хизмат 
қилади ва меҳнат жамоаси аъзолари эхтиёжлари ва манфаатларини 
ҳар томонлама қондиришга қаратилган бўлиши керак. Шундай қилиб, 
меҳмент жамоасининг ижтимоий ривожланиши корхона умумий 
бизнес-режасининг таркибий қисмидан иборатдир.