Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълимнинг

Қонунлар 
Тамойиллар 
Усуллар 
Услублар 

---

67 
вазифаларидан биридир. У иқтисодий қонун, ишлаб чиқаришнинг 
ҳозирги ҳолатини илмий тахлил этиш, эҳтиёжларни истиқболини 
аниқлаш техникавий ва ташкилий қарорларни қабул қилиш асосида 
амалга оширилади. Бозор иқтисодиёти шароитида стратегик 
режалаштириш - у ёки бу тармоқ ривожланишининг мақбул 
нисбатларини, энг муҳими ресурслардан самарали фойдаланиш 
йўлларини белгиловчи иқтисодий ривожланиш параметрларини 
аниқлаш муҳим аҳамиятга эга бўлади. 
4. Бошқарув шакл ва усулларини такомиллаштириб бориш 
тамойили.
Бозор иқтисодиёти шароитида бошқарувнинг уч шакли 
мавжуд: хусусий, жамоа, давлат бошқаруви. Бошқарувнинг хусусий 
шаклида мулкдор якка ўзи қарор қабул қилади ва бутун иш учун 
жавобгар бўлади. Бошқарув хусусий шаклининг ижобий томони мулк 
эгаси ишлар боришини ўзи тўлиқ назорат қилиш имкониятига 
эгалиги камчилигини эса сарсоянинг унча катта бўлмаслиги ва бир 
киши бошқарувнинг турли вазифаларини бажаришига мажбурлидир. 
Мулкдор бошқарувнинг барча вазифаларини амалга ошириши: 
режалаштириш, ташкил этиш, рағбатлантириш, йўқотиш зарар ва 
бошқаларга шахсан бўлишдадир. Кучли рақобат шароитида мулкдор 
синмаслиги учун доимо ўз билимларини кўпайтириб, бошқарув 
усулларини такомиллаштириб, яъни ишчиларга таъсир этиш 
йўлларини бозорда мавжуд ҳолатга мос равишда ўзгартириб бориши 
керак. 
Бошқарувнинг жамоа шаклида икки ёки ундан кўп жисмоний ва 
ҳуқуқий шахслар бошқарув қарорларини биргаликда қабул қиладилар 
ва корхона ёки акциядорлар жамияти фаолияти учун жавобгар 
бўладилар. Шерикчилик нисбатан малакали бошқарув қарорларини 
қабул қилиш, бошқарувнинг хусусий шакли камчиликларини 
бартараф этишга имкон яратади. Бошқарувнинг жамоа шаклининг 
афзаллиги шериклар акция сотиш йўли билан қўшимча сармоя жалб 
қилиш имкониятига эга бўлишидадир. Бошқарувнинг жамоа шакли 
директорлар кенгаши томонидан амалга оширилиб, у асосий 
бошқарув сиёсатини ва бошқарувнинг мажуд вазиятга мос иқтисодий, 
ташкилий-бошқарувчилик, 
ижтимоий-психологик, 
ҳуқуқий 
усулларини танлайдилар. Бошқарувнинг жамоа шаклининг асосий 
камчилиги барча шериклар - акция эгалари бошқарувда ва корхона 
фаолиятини назорат қилишда қатнаша олмайди. Унинг яна бир 
камчилиги - корпорация, акциядорлар жамияти ёки корхона 
акциядорларидан “икки ёқлама” солиқ олинишидир, чунки корхона 

---

68 
фойдадан, акциядорлар эса қўшимча равишда дивидентдан солиқ 
тўлайдилар. 
Давлат бошқарув шакли давлат ёки маҳаллий мулк бўлган 
корхоналарда амалга оширилади. Давлат бу корхоналар фаолияти 
учун тўлиқ жавоб беради.