Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

 
ОТ кенгайтирилган машина сифатида - кўпгина компьютерлардан 
машина тиллари даражасида фойдаланиш анча мураккабдир, айниқса бу 
киритиш-чиқариш масалаларига тегишлидир. М-н, юмшоқ дискдан 
маълумотлар блокини ўқишни ташкил этиш учун дастурчига 16 турли 
командалардан фойдаланишига тўғри келади, уларнинг ҳар бири 13 та 
параметрни аниқлашни талаб қилади, яъни масалан: дискдан блок тартиб 
рақами, йўлдаги сектор тартиб рақами ва ҳ.к.лар. диск билан бажариладиган 
амал тугалланиши билан, контроллер, тахлил қилиниши керак бўлган 
хатолик мавжудлигини ва типларини кўрсатувчи 23 та қийматни қайтаради. 
Киритиш ва чиқариш масалаларини дастурлашни реал хақиқий 
муаммоларига чуқур эътибор бермаган ҳолда ҳам, дастурчилар орасида бу 
амалларни дастурлаш билан шуғулланишни ҳоҳловчилар топилиши 
даргумондир. Диск билан ишлашда дастурчи-фойдаланувчига, дискни ҳар 
бири ўз номига эга бўлган файллар тўпламидан иборат деб тасаввур қилиш 
кифоядир. 
Файл билан ишлаш, уни очиш, ўқиш ва ѐзиш амалларини бажариш ва 
файлни ѐпишдан иборатдир. М-н, бунда, частотали модуляцияни 
мукаммалаштириш ѐки ўқийдиган механизм ―головка‖ лари ҳолати, жойини 
ўзгариши каби саволлар фойдаланувчини безовта қилиши керак эмас. 
Дастурчидан қурилмалар (аппаратура) моҳиятини ҳаммасини яшириб, унга 

---

III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАРИ 
27 
кўрсатилган файлларни қулай ва содда ўқиш, ѐки ѐзиш, кўришни имконини 
берадиган дастур- бу албатта ОТ дир. Худди шу каби, ОТ дастурчиларни 
диск жамламаси аппаратурасидан ажратиб, унга оддий файл интерфейсини 
тақдим этади, ва бу ҳолда ОТ узилишларни қайта ишлаш, таймерни ва 
оператив хотирани бошқариш ва талай шу каби қуйи даражадаги муаммолар 
билан боғлиқ ѐқимсиз амалларни ўз зиммасига олади. Ҳар бир ҳолда, 
фойдаланувчи, реал аппаратура билан иш кўриш ўрнига мулоқот учун қулай 
ва соддадир. Бу нуқтаи назардан, ОТ фойдаланувчига маълум 
кенгайтирилган ѐки виртуал машинани тақдим этадики, уни дастурлаш ҳам 
осон ва у билан ишлаш соддадир, албатта бу реал машина такшил этадиган 
аппаратура билан бевосита ишлаш қулай ва енгилдир.