Ўзбекистон республикaси олий вa ўртa мaхсус тaълим вaзирлиги низомий номидaги

ADABIYOTLAR 
1.
M.A. Raxmatov “Yangi O‘zbekiston Uchinchi Renessans ostonasida”. -T: “Zamin 
nashr”, Toshkent 2021.
2.
Berdibekov P., Shokirov M. Barkamol shaxs tarbiyasida Alisher Navoiy ma’naviy 
merosidan foydalanish. jvxtxqtmoi references
3.
N.G.Dilova Ajdodlar merosini o‘rganish asosida talabalarni shaxslararo 
munosabatga tayyorlash “Ta’lim va innovatsion tadqiqot lar” xalqaro ilmiy metodik 
jurnal. 2021 5 son. 
4. N.G.Dilova /Ajdodlar merosini o‘rganish asosida talabalarni shaxslararo 
munosabatga tayyorlash/ “Ta’lim va innovatsion tadqiqot lar” xalqaro ilmiy metodik 
jurnal. 2021-yil 5-son 
 
NOODATIY TADBIRLAR VA ULARNING BOLA RIVOJLANISHIGA 
IJOBIY TA’SIRI 
Jo`rayeva Nasiba Kozimovna
 TDPU “Maktabgacha ta`lim psixologiyasi va 
pedagogikasi” kafedrasi o`qituvchisi 
 
Yosh avlodni kelgusi hayotda uni komil inson qilib shakllantirish ruhiy va 
ma’naviy jarayonlarga bog‘liq. Maktabgacha ta’lim muassasasi tarbiyachilarning ongli 
faoliyatida maqsadli tarzda o‘z ustida ishlash, intilish, tinimsiz izlanish, tanlangan 
vosita va metodlarni qo‘llash kabi tarbiyachilik san’atini takomillashtirishga
qaratiladi. Bu esa tarbiyachidan ijodkorlikni, o‘z faoliyatiga innovatsion yondashuvni 

---

494 
talab etadi.. Maktabgacha ta’lim muassasasi tarbiyachisining an’anaviy pedagogik 
fikrlashdan farqli ravishda ta’lim va tarbiya jarayoni samaradorligini ta’minlashga 
xizmat qiluvchi yangi g‘oyalarni yaratishi, shuningdek, mavjud pedagogik 
muammolarni ijobiy hal qilishga bo‘lgan tayyorgarligi bugungi kunda maktabgacha 
ta`lim sohasida amal qilinayotgan “Ilk qadam” Davlat dasturi talablarini bajarishida 
qo‘l keladi. 
“Ilk qadam” maktabgacha ta’lim Davlat dasturida bolaning rivojlanish 
kompitensiyalariga alohida e’tibor qaratiladi. Bu kompetensiyalarni shakllantirish 
uchun birinchi navbatda tarbiyachining o‘zi o‘z ustida ishlalashi va qobiliyatini 
rivojlantirishi lozim. Tarbiyachining ko‘p qirrali va murakkab faoliyati zamirida yosh 
avlodni odobli, ahloqli qilib tarbiyalash, ularni bilimlar bilan qurollantirish kabi
muhim vazifalar yotadi. Bularni amalga oshirish esa tarbiyachining xilma-xil
faoliyatiga bog‘liq: Buning uchun u o‘zida quyidagi ko‘nikmalarni kamol toptirishi 
zarur bo‘ladi: 
1.
Foydali fikrlash – mashg‘ulotlarni bevosina o‘yin mashg‘ulotlari asosida
tashkil etishi, mashg‘ulotlarda bolalarga o‘z yosh xususiyatlariga mos muammolarni 
qo‘ya bilishi . Masalan, “nutq o‘stirish” mashg‘ulotlarida A.S.Pushkinning “Baliqchi 
va baliq hakida ertak” ertagi bilan tanishish jarayonida “Mening oltin balig‘im 
bo‘lganda, men.“, muammosini qo‘yish bolalarni mashg‘ulotga qiziqishni ortirish 
bilan birga ularning orzularini, kerak bo‘lsa ular xarakterlarini o‘rganishga yordam 
beradi.
2. Tarbiyachi bolalar o‘rtasidagi kommunikativ munosabatlarda o‘z ehtiyojlari va 
hislari to‘g‘risida tengdoshlariga, boshqa shaxslarga xabar berish. Bunday paytda 
verbal, noverbal kommunikatsiyadan o‘rinli foydalanish, fikrlarini tartibli va izchil 
bayon etish ko‘nikmalarini tarbiyalashda tarbiyachi namunasi muhim bo‘ladi. Chunki
maktabgacha ta’lim muassasasidagi bolalarda taqlidchilik kuchli. Shuni inobatga 
olgan holda tarbiyachining o‘zi o‘z nutqiga e’tiborli bo‘lishi lozim. 
3. Bolalarni bilishga ishtiyoqini oshirish maqsadida turli hayoliy bashoratlarni 
yoki tarixga sayohatlarni amalga oshirish yo‘llarni topa bilishi zarur, masalan, katta 
guruh bolalarining o‘z orzularini bashorat qilishga imkon beruvchi “Nima bo‘lardi, 

---

495 
agarda. . “mazmunida murojat qilish. Bu esa tarbiyachiga bolalarni yaqindan 
o‘rganishga imkon beradi.
MTTlardagi tarbiyachining faoliyati bevosita o‘yin bilan bog‘liq. Yana bir 
narsani alohida ta’kidlash lozimki, maktabgacha ta’lim muassasalaridagi boolalarda 
birinchi bo‘lishga, guruhda yetakchilikka intilish tuyg‘usi kuchli bo‘ladi. Shularni 
inobatga oladigan bo‘lsak, bolalar bilan birgalikda har oyning oxirida
mashg‘ulotlarning yakuni sifatida “Mening yulduzli onlarim” tanlovini tashkil etib 
o‘tkazish ham uning bilim olishga bo‘lgan ishtiyoqini va ijodkorlik qobiliyatini
oshirishga xizmat qiladi. 
Bunday mavzudagi tanlovlarni turli yo‘nalishlar asosida tashkil etish mumkin. 
Bu tanlovlar bolalarda katta qiziqish uyg‘otadi. Chunki bolalarda g‘oliblikka, birinchi 
bo‘lishga intilish juda kuchli bo‘ladi. Shuning uchun bolalar bunday tanlovlarda zo‘r 
qiziqish bilan ishtirok etadilar. 
Shu o‘rinda yana bir narsaga e’tibor qaratish lozimki, tarbiyachi bunday 
tanlovlarda ota-onalarning ishtirokiga erishsa yana ham yaxshi bo‘ladi. Bolasining 
intilish va iqtidorini ko‘rgan ota-onalar uyda bolalari bilan shug‘ullanib, ularning 
qobiliyat va iqtidorlarini oshirishga ko‘maklashadilar. Shuningdek MTTga ota-
onalarni faqatgina turli yig‘ilishlarga chaqirmasdan ularni bolalarining iqtidori va 
qobiliyatini ko‘rishga, bolalar bilan birga tanlovlarda ishtirok etishga chorlash ular 
uchun yangilik bo‘ladi. 
MTT metodistlari va tarbiyachilarining tashabbuskorligi va ijodkorligi samarasi 
sifatida tayyorlov guruhlarda har uch oyda bir marta “