Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

 
МАТЕМАТИКА ЎҚИТИШ ЖАРАЁНИДА ТАБАҚАЛАШТИРИБ
ЎҚИТИШДАН ФОЙДАЛАНИБ ЎҚУВЧИЛАРНИНГ ИЖОДКРЛИК 
КОМПЕТЕНЦИЯЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ 
Мардонов Э.М., Остонов Қ., Ачилов Ў. 
Самарқанд давлат университети 
Математика ўқитишни ҳар бир таълим олувчининг шахсига йўналтириш 
ўқув-тарбия жараёнини табақалаштириш ва индивидуаллаштириш, ҳар бир 
таълим олувчининг эҳтиёжлари ва қизиқишларини ҳисобга олишни талаб 
олиб этади. Бунда математика бўйича табақалаштириб ўқитишдан 
фойдаланиб ўқувчиларнинг ижодкрлик компетенцияларини ривожлантириш
 
имкониятлари мавжуд.
Таълимни 
табақалаштириш 
асосида 
таълим 
натижаларини 
режалаштириш, 
ўқувчиларнинг 
ижодкорлик 
компетенцияларини 
ривожлантириш ва шу асосда материални ўзлаштирининг юқори савияларини 
шакллантириш ётади [1,2]. Шунга кўра, таълим олувчиларнинг қобилиятлари, 
қизиқишлари, эҳтиёжларини ҳисобга олиб улар ўқув материалининг 
ўзлаштириш ҳажмини ва чуқурлигини танлаш ривожлантириш кўникма ва 
малакаларини такомиллаштириб туриш имкониятига эга бўладилар. 
Бунга кўра табақалаштириш мустаҳкам негизга эга бўлади хамда ,ўқувчи 
ва ўқитувчи учун реал маъно касб этади. Ўқувчиларнинг ижодкорлик 
комптенцияларини ривожлантириш учун имкониятлар анча ошади, чунки 
ўқитувчи дарсда берилган материални барча таълим олувчилардан тўлиқ 
мустақил равишда ўзлаштиришларишларига ва кучсиз ўқувчиларни ҳисобга 

---

Аниқ фанларни ўқитишни модернизациялаш: инновацион таълимнинг янги моделлари ва амалиёти, 2020 йил 17 апрель 
235 
олиб дастурни доимий осонлаштириш, ўқувчиларнинг умумий савиясини 
пасайтирш зарурати туғилмайди. 
Бунда табақалаштиришни ўқувчилари ижодкорлик комптенцияларини 
ривожлантириш нуқтаи назаридан қуйидаги дидактик талабларни ажратиб 
кўрсатиш мумкин: материални ўзлаштиришнинг ажратилган савиялари ва 
таълимнинг мажбурий натижалари барча таълим олувчилар учун ошкор 
бўлиши лозим; таълим талаблари ва савияси орасида маълум «қайчилар»нинг 
мавжудлиги; ўзлаштириш ва ҳисобот бериш савиясини танлашнинг 
ихтиёрийлиги; назорат ва баҳолаш мазмуни қабул қилинган ёндашишни акс 
эттириши лозим.
Ижодий ташаббускорликни фаоллаштириш учун табақалаштириш 
оғзаки шаклда амалга оширилиши мумкин. Асосий ташкилий усуллардан 
бири асосий гуруҳни бунга эришишини текшириш асосида ажратиладиган
кичик гуруҳларга бўлиш ҳисобланади. Бунда қуйидаги ўқув фаолияти 
усулларидан фойдаланиш мақсадга мувофиқ; уй вазифасини табақалаштириш;
дарсларда ўқувчилар билимсависини ва қизиқиги ҳисобга олиш; 
ривожлантирувчи машқлар асосида такрорлашни ташкиллаштириш; ўтилган 
материални 
ўзлаштиришда 
ўқувчилар 
мустақил 
фаолиятини 
ривожлантиришга доир масалалар ва машқлардан фойдаланиш; янги 
материални ўрганишда 
м
ажбурий топшириқлардан ижодий топшириқларга 
ўтадилар, мавзунинг асосий қоидаларини яхши тушунишни талаб этадиган 
машқларни ечадилар ҳамда яна ва яна асосий жиҳатларга қайтадилар; 
билимларни назорат қилиш да ўқувчилар ижодкорлигига ва билимларни 
қўллаш қаратилган мустақил ва назорат ишларни ўтказиш).
Юқоридагилардан кўриниб турибдики, таълимнинг келажаги-бу 
ўқувчилар билим, эҳтиёжларини аниқлаш ва уларни етарли даражада 
қондириш, тарбияланувчилар билан мулоқотни амалга оширишга имкон 
берувчи табақалаштириш ва индивидуаллаштириш тамойилини кенг қўллаш 

---

Аниқ фанларни ўқитишни модернизациялаш: инновацион таълимнинг янги моделлари ва амалиёти, 2020 йил 17 апрель 
236 
ҳисобланади. Буларнинг барчаси ёш авлоднинг ҳар томонлама баркамол бўлиб 
етишишлари учун замин тайёрлайди. 
АДАБИЁТЛАР: 
1.
Акимова М.К. Индивидуальность учащихся и индивидуальный подход. М., 
1992 
2.
Алексеев 
С.В. 
Дифференциация 
в 
обучении 
предметам 
естественнонаучного цикла. Л., 1996 
3.
Бабанский Ю.К. Оптимизация учебно-воспитательного процесса. М.: 
Просвещение, 1982