Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

Изчиллик
(преемственность) ва 
статистик метод
билан қуроллантириш алоҳида ўрин тутади. Изчиллик фалсафада ушбу 
тамойилни қонун ёки тамойил дебаталиб, уни физикага 1918 йили машҳур 
данияли олим, атом физикасинингт яратувчиларидан бири бўлган Ниььс Бор 
киритган, одатда физикада уни мослик тамойили сифатида ишлатилади ва 
физиканинг ривожланишида ушбу тамойил алоҳида ўрин тутади. 
Бу ерда шуни айтиш лозимки, изчиллик тамойили фанда ўз йўлида, 
ўқитишда эса ўзига хос тарзда қўлланиши лозим. Умуман олганда эса маъноси 
жиҳатидан улар бир-биридан фарқ қилади, ўқитишдаги изчиллик тескари 
алоқа билан фандаги изчилликдан фарқ қилади ва ўқувчи ва талабаларнинг 
билимини спиралсимон ортишига олиб келади (слайд - 1 ). 

---

Аниқ фанларни ўқитишни модернизациялаш: инновацион таълимнинг янги моделлари ва амалиёти, 2020 йил 17 апрель 
13 
Ўқувчи ва талабаларда статистик методни шакллантириш ўзига хос 
бўлиб, уни амалга ошириш бошланғич синфларда ўқитиладиган 
“Атрофимиздаги олам” ва “Табиатшунослик” предметларини ўқитишдан 
бошланади. Кейинчалик 6 синфда физика ўқитишда айрим дастлабки физик 
тушунчалар ва уларни ўқитишда ишлатилиши тўғрисидаги ахборотлар 
айтилади ва юқори синфларда ривожлантирилади. Ушбу метод кейинчалик 9 
синфда молекуляр физика ва атом физикасини ўқитишда янада 
ривожлантирилади. Кейинчалик эса, олий ўқув юртларида умумий физика ва 
назарий физика курсларини ўқитишда янада ривожлантирилади. Бу фикрга
асос бўлиб олий математика курсининг “Эҳтимоллар назарияси ва математик 
статистика” бўлимидан олган билимлари хизмат қилади, бу нарса математика 
ва физика орасидаги мавжуд предметлараро боғланишга яққол мисол бўлади. 
Бу эса статистик методни тўла қонли ўзлаштиришга олиб келади. 
Дидактиканинг изчиллик тамойилини амалга ошириш учун ушбу 
тамойилни 
самарали 
эканлигини 
кўрсатиш 
учун 
предметлараро 
боғланишнинг самарали эканлигига яққол мисол бўла оладит, чунки статистик 

---

Аниқ фанларни ўқитишни модернизациялаш: инновацион таълимнинг янги моделлари ва амалиёти, 2020 йил 17 апрель 
14 
метод барча табиий фанлар кимё, биология ва география фанларида кенг 
қўлланилмоқда. 
Адабиётлар 
1.
Джораев М. Вероятностно-статистические идеи в преподавании физики. 
Монографияю – Т.: Фан, 1992 
2.
Жўраев М. Физика ўқитишда статистик ғоялар. Ўқув қўлланма.- Т.: 
Ўқитувчи, 1996. 
3.
Djo”rayev M. Fizira o”qitish metodikasi (umumiy masalalar) - Toshkent
ABU MATBUOT-RONSALT, 2015