|
ГЛОССАРИЙ
216
VII.
ГЛОССАРИЙ
SMART мезон
―SMART‖ сўзи specific, measurable, relevant, time bound
сўзларининг қисқартмаси бўлиб, дарс мақсадларини шу мезонлар
(ўлчамли, аниқ, реал, баҳоласа бўладиган, аниқ вақтга
мўлжалланган) асосида белгилашни ифодалайди
билим
нарса ва ҳодисаларнинг муҳим белги ва хусусиятлари, жараѐнлар
ва улар ўртасидаги боғланишлар ҳақида фан томонидан
аниқланган тушунчалар тизими
вербал
ифодали, оғзаки
давлат таълим стандартлари
узлуксиз таълимнинг муайян босқичида шахс (мутахассис)нинг
тайѐргарлик даражаси ва мазмунига қўйиладиган минимум
талаблар
дидактика
таълим ва ўқитиш назарияси ҳамда ўқитиш жараѐнида тарбиялаш
мазмунини ифодаловчи педагогиканинг таркибий қисми
индивидуаллик
шахснинг бетакрор биоижтимоий хусусиятлари
касбий тайѐргарлик
бўлажак мутахассиснинг психологик, психофизиологик,
жисмоний ҳамда илмий-назарий ва амалий тайѐргарлиги
когнитив
билиш жараѐни
коммуникатив фаолият
педагогнинг тарбияланувчилар, бошқа педагоглар, жамоатчилик
вакиллари, ота-оналар билан мақсадга мувофиқ ўрнатган
муносабатлари
коммуникатив кўникма
муомала қила олиш, кўникмаси
коммуникация
кишиларнинг ўзаро мулоқотларида ахборотлар алмашиш
тавсифи
креативлик
бетакрор қадриятлар яратувчи, ностандарт ечимлар қабул
қилувчи индивиднинг ботиний қобилияти
кўникма
бирор фаолиятни ўзлаштирилган усули бўлиб, ўқув жараѐнида
ўрганиш натижасида қўлга киритилган, беихтиѐр, автоматик
тарзда бажариладиган ҳаракат
лаборатория иши
асбоб-ускуналар ва бошқа техник мосламалардан фойдаланган
ҳолда тажрибалар ўтказиш, биологик жараѐнларни махсус
жиҳозлар ѐрдамида ўрганиш
мақсад
фаолият натижасини олдиндан фикран белгилаш
малака
кўникмаларнинг автоматлашган кўриниши, шахснинг ўзи
эгаллаган билимлари асосида уларнинг янги шароитдаги
янгиликлар билан бирга, маълум бир фаолиятни самарали
бажариш қобилияти
метод
1) табиий ва ижтимоий ҳаѐт ҳодисаларини тадқиқ қилиш,
билиш усули; 2) ҳаракат қилиш усули, тарзи
методика
бирор ишни ташкил қилишда мақсадга мувофиқ қўлланадиган
методлар тизими
методология
1) дунѐни илмий билиш методи ҳақидаги таълимот;
2) бирор фанда, шу жумладан, педагогикада қўлланиладиган
217
методлар
модулли таълим техноло-
гияси
ўрганиладиган ўқув материалини мантиқий тугалланган фикрли
модулларга ажратилган ҳолда ўрганишга асосланган
технология
мотивация
шахсни фаол хатти-ҳаракатларга ундовчи сабаблар, асослар
тўплами бўлиб, у айни замонда киши ҳулқини физиологик ва
психологик бошқаришнинг динамик жараѐнини ҳам билдиради,
фаолиятнинг йўналиши, фаоллиги, уйғунлиги ҳамда
турғунлигини белгилайди
мунозара
1) матбуотда, суҳбатда бирор баҳсли масалани муҳокама
қилиш, баҳс; 2) ўқув мунозараси муайян муаммо бўйича фикр
алмашишга асосланган ўқитиш методи
педагогик қонуниятлар
ўқитишнинг мақсади ва истиқболдаги кўзланган натижаси
бўлгани каби ўқитиш қонунлари, жараѐннинг объектив, ташқи,
ички, муайян ва нисбий боғланишларини акс эттириб, таълим-
тарбия жараѐнининг мазмуни, методлари, воситалари ва
шаклларининг узвийлигини, мазкур жараѐннинг илмий асосда
ташкил этилиши ва бошқарилиши, олинажак натижалар ва
самарадорликни орттириш йўлларини белгилайди
педагогик жараѐн
таълим-тарбия масалалари, унинг тараққиѐтини ҳал қилишга
қаратилган,
махсус
ташкил
этилган
педагог
ва
тарбияланувчиларнинг мақсадли ўзаро муносабатлари
педагогик фаолият
таълим мақсадларини амалга оширишга қаратилган ижтимоий
фаолиятнинг алоҳида тури
педагогика
ѐш авлод таълим ва тарбияси ҳақидаги фан
рефлексия
такрорлаш, акс этиш, ўз ҳаракатлари ва ҳолатларини
таҳлил қилиш
тарбия
шахснинг маънавий ва жисмоний ҳолатига мунтазам ва
мақсадга мувофиқ таъсир этиш; 2) педагогик жараѐнда таълим
мақсадларини
амалга
ошириш
учун
педагог
ва
тарбияланувчиларнинг махсус ташкил тилган фаолияти
таълим
1) шахснинг жисмоний ва маънавий шаклланишининг ягона
жараѐни, ижтимоий эталонларнинг ижтимоий онг сифатида у ѐки
бу даражада қайд қилинган, тарихан шартланган идеал
тимсолларга онгли йўналтирилган ижтимоийлашиш жараѐни;
2) муайян билимларни эгаллаш ғоявий-аҳлоқий қадр, малака,
кўникма, аҳлоқ меъѐрларига қаратилган жамият аъзоларининг
таълим ва тарбияси вазифасини бажарадиган нисбий мустақил
тизим
тест
1) стандарт шаклдаги топшириқлар бўлиб, ақлий тараққиѐт,
қобилият, билим ва малакани аниқлаш мақсадида ўтказиладиган
синовдир; 2) аниқ ижтимоий тадқиқотларда фойдаланиладиган
тарқатма материал, саволнома; 3) шахс руҳияти ва ҳулқининг
аниқ миқдорий ва маълум қиѐсий ўрганишга мўлжалланган
психологик тадқиқотларнинг стандартлаштирилган методи
218
тушунча
атроф-муҳитдаги ҳодисалар, предметларнинг муҳим
хусусиятларини, улар орасидаги алоқа ва муносабатларни
билиш
ўз-ўзини баҳолаш
шахснинг ўз психологик сифатлари, ҳулқи, ютуқлари ва
муваффақиятсизликлари, қадр-қиммати, камчиликларини
баҳолай олиши
ўқитиш методлари
1) ўқувчилар томонидан билимларни ўзлаштириш жараѐнида
қўлланиладиган усул; 2) ўқитувчи томонидан ўқувчиларга янги
ўқув материалини тушунтириш усули. Ўқитувчининг
инновацион фаолияти — ижтимоий педагогик феномен бўлиб,
ижодий имкониятни акс эттириш, кундалик фаолиятдан четга
чиқишдир
ўқув фаолияти
инсоният томонидан тўпланган маданий бойликни эгаллаш
билан боғлиқ фаолият
шахс
1) кишиларнинг ижтимоий ҳулқи, инсонлар орасида ўзини
тутишини акс еттирадиган руҳий сифатлари мажмуини
билдирувчи тушунча; 2) турли-туман сифатлар тизимидаги
кишининг руҳий, маънавий моҳияти; 3) ижтимоий моҳият касб
этган ва ўз-ўзини англаш қобилиятига эга бўлган киши
Do'stlaringiz bilan baham: |
