Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

Ҳужжатларни ва болаларнинг ишларини ўрганиш 
Болалар ишларини ўрганиш илмий тадқиқотнинг 
асосини ташкил этади. 
Тадқиқотчи педагогик ҳужжатларни ўрганиш орқали 
ўрганилаётган объект тўғрисидаги ҳар хил маълумот-
ларни билиб олади. Бунга мактабгача тарбия муассаса-
лари мудирлари, тарбиячиларнинг режалари ва 
ҳисоботлари, болалар боғчаси тарбияланувчиларнинг 
расмлари, лой ва пластилиндан ясалган буюмлар ва шу 
кабилар киради. 
Масалан, болалар анча илгари чизган расмларини 
қараб чиқиш, таҳлил қилиш, болаларга берилган топ-
шириқларнинг қай даражада мураккаблашиб борганини 
аниқлаш ҳамда улар билан кейинги олиб бориладиган 
ишларни белгилашга ёрдам беради. 
Педагогик эксперимент таълим жараёнига педагогик 
янгиликларни киритишдир. Педагогик эксперимент ёр-
дамида илмий фаразларнинг ишончлилиги текширила-
ди. Табиий эксперимент ва лаборатория эксперимента 
9 

---

педагогик экспериментнинг асосий турлари бўлиб, улар 
кўпгина ишларни ўз ичига олади. 
Табиий эксперимент шароитида янги иш режалари, 
дастурлари, дарсликлар адабиётлар ва одатдаги иш ре-
жаларини бузмай туриб текширилади. Педагогик экспе­
римент — бу ҳам кузатиш, лекин у педагогик жараён-
нинг ўтиш шароитларини мунтазам ўзгартириш муноса-
бати билан махсус ташкил этил ад и. 
Лаборатория шли ҳам илмий тадқиқотнинг анча 
қатъий шакли ҳисобланади. Қуйидагилар педагогик экс­
периментнинг боскичлари ҳисобланади: экспериментни 
режалаштириш — эксперимент ўтказиш ва натижаларни 
шархлаш. 
Экспериментни ташкил этиш ва ўтказиш тартиби 
белгиланган режага қатъий амал қилган ҳолда олиб бо-
рилиши керак. Шарҳлаш босқичида маълумотлар 
йиғилади ва қайта ишланади. 
Тажриба урганиш ва умумлаштириш методи. Педаго­
гик тажриба тушунчаси кўп қирралидир. Педагогик 
тажрибанинг кенг маъноси таълим ва тарбия амалиёти-
дир. 
Педагогик тажрибанинг асосий мақсади — мактабга­
ча муассасаларда олиб бориладиган таълим-тарбия иш-
лари қай даражада амалга оширилаётганини 
ўрганишдир. 
Педагогикадаги мавжуд муаммоларни ҳал этиш учун 
таълим-тарбия жараёнини ўрганиш, амалий ходимлар-
нинг ижодий нашрларини назарий асосда идрок этиш 
ва кайта ишлаб чикиш, яъни ил гор тажрибани умум­
лаштириш, ёйиш катта аҳамиятга эгадир.