133
kishilarning axloqiy poklanishlari yanada yuksak ahloqiy takomillashuvga olib
keldi,butun jamiyatni ma`naviy ruxiy yaxlitligini ta`minlash vazifalari ishlab
chiqildi.O`zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti I.A.Karimovning ma`naviyat
haqidagi g`oyalari ―Ta`lim to`g`risida‖gi qonun, ―Kadrlar tayorlash milliy dasturi‖,
―Sog`lom avlod‖, ―Barkamol avlod‖ davlat dasturlari va jamiyat xayotidagi
shakllangan sog`lom muhit yoshlarda yuksak ahloqiylikni shaklantirish uchun xar
tomonlama qulay vaziyat yaratdi. Bu masalalar O`zbekiston uzluksiz ta`limning
Davlat ta`lim standartlarida ham chuqur o`rin egalladi.Tarbiya esa bu o`z jarayonida
barkamol
avlodni
shakllantiradigan
hodisadir.Shaxsning
ma`naviy-axloqiy
tasavvurlari ham tarbiya tufayli hosil qilinadi.Bu ham ―Ma`naviy-axloqiy
tarbiya‖degan tushunchani keltirib chiqarishga asos bo`lib xizmat qiladi. Shunga
ko`ra, barkamol avlodni voyaga yetkazishda ham axloqiy tarbiyalash muhim
ahamiyatga ega.Chunki,axloqiy tarbiyalangan shaxs
xalqimizning madaniyatini
yuksaltirishda, milliy ongini uyg`otishda, mamlakat ravnaqiga o`z hissasini qo`shib,
millat va Ona Vatan oldidagi burch va mas`uliyatni anglaydi. Ya`ni, ma`naviy-
axloqiy tarbiya shaxsdagi bunyodkorlik g`oyalarining yuqori darajada bo`lishini
ta`minlaydigan va yetuklikka, komilikka yetaklaydigan, aniq maqsadni o`zida
mujassam etgan jarayondir. Milliy qadriyatlar – ma`naviy-axloqiy tarbiyaning asosiy
funksiyalaridan biri bo`lib, ular millat uchun muhim va jiddiy ahamiyatga ega
bo`lgan jixat va xususiyatlardir. Bu jihat va xususiyatlar ma`naviy-axloqiy tarbiyaga
hamohang hisoblanadi. Milliy tafakkur bilish, anglashning yuqori shakli bo`lib,
boshlang`ich sinf o`quvchilari ongida obyektiv dunyodagi hodisalar bilan narsalar
o`rtasidagi munosabatlar hamda aloqalarni aks ettirish qobilyatining mavjudligini
namoyon etishdir. Sog`lom dunyoqarash boshlang`ich sinf `oquvchilarining onggi va
tafakkurini
bilimlar, ongli ko`nikmalar hamda malakalar bilan boyitishdir. Fidoyilik
boshlang`ich sinf o`quvchilarining hali ochilmagan yo`ldan turli usullar, imkoniyatlar
topib, olg`a yura olishi, yangilikni, tashabbusni qo`lga olib, atrofdagilarni shu ishga
safarbar qila olish ko`nikmasidir. Vatanparvarlik boshlang`ich sinf o`quvchisining
o`zi tug`ilib o`sgan, kamol topgan joy, zamin, o`lkaga bo`lgan mehr-muhabbatini,
munosabatlarini ifoda etadigan ma`naviy-axloqiy xislatlari va fazilatlaridir.
Milliy
an`analar millat hayotining turli sohalarida namoyon bo`ladigan tushunchalar,
belgilar, xususiyatlar,faoliyat turlari, odatlar va hislatlarning avlodan-avlodga o`tish
hamda meros bo`lib qolish tarzidir. Oila-kishilar hayotining eng muhim qismi,
jamiyatning kichik hujayrasi, ijtimoiy-madaniy organizim bo`lib, boshlang`ich sinf
o`quvchilari axloqiy tarbiyasida yetakchi o`rin tutadigan tabiiy-biologik, xuquqiy,
ma`naviy munosabatlari, asoslangan birlik. Oila boshlang`ich sinf o`quvchisi
yaxshiliklar yaratishni o`rganadigan birinchi muhit bo`ladi.Mahalla o`zbek xalqining
kundalik ijtimoiy xayotini va turmushini tashkil qilishda
izlab topolgan va asrlar
davomida takomillashtirib kelgan hayotiy amalidir.Komil inson –bu yuksak ong
134
egasi, mustaqil fikrlay oladigan, xulq-atvori bilan o`zgalarga ibrat bo`ldigan bilimli
va ma`rifatli kishilardir.Ushbu funksiyalarni bir butun yaxlit holatda amalga oshirish
boshlang`ich sinf o`quvchilarini axloqiy tarbiyalash jarayonini samarali bo`lishiga
xizmat qiladi.Axloqiy tarbiya boshlang`ich sinf o`quvchilarini baramol qilib
shakllantirish maqsadida quyidagi vazifalarni bajarish muhim ahamiyatga ega.
Ma`naviy-axloqiy fazilatlarni erkin, sog`lom raqobat asosida rivojlanishiga
ko`maklashish; O`quvchilarning ma`naviy-axloqiy tarbiyasini
shakllantirishga zid
keladigan manbalar tarqalishining oldini olish; Ma`naviy-axloqiy tarbiyaga doir
tadbirlar uyushtirish; Keng jamoatchilik o`rtasida ma`naviy-axloqiy tarbiyaga
bag`ishlangan munozaralar tshkil qilish;Milliy va umuminsoniy qadriyatlar asosida
ma`naviy-axloqiy tarbiyalashni pedagogik tahlil
etish uslublarini belgilash;
O`zbekiston taraqqiyotining poydevori bo`lgan barkamol avlodni axloqiy jixatdan
yetuk qilib voyaga yetkazish; Millat, Vatan, xalq tushunchalari o`quvchilar qalbiga
singdirish; Axloqiy tarbiyani amalga oshirish yo`nalishi bo`yicha uslubiy
qo`llanmalar tayorlash va chop etish; O`quvchilarni axloqiy tarbiyalashga doir
tadbirlar, kechalar o`tkazib boorish; Milliy bayramlar va ma`naviy-axloqiy
qadriyatlarga
xurmat bilan qarash; O`z-o`ziga va odamlarga xurmat bilan
munosabatda bo`lish;Axloqiy tarbiyalash maqsadida ma`naviy-ma`rifiy ishlarni
rivojlantirish va takomillashtirish . Yuqoridagi masalalar har tomonlama boshlang`ich
sinf o`quvchilari xayotining hamma qirralarini ijtimoiy taraqqiyot jarayoni bilan
uyg`unlashtirishda katta axamiyat kasb etadi. Boshlang`ich sinf o`quvchilari shaxsida
shakllangan ma`naviy-axloqiy dunyoqarash, ma`rifat taraqqiyoti jamiyatning
yuksalishida muhim omil bo`lib xizmat qiladi. Boshlang`ich sinf o`quvchilarini
axloqiy tarbiyalashda mamlakatimizda sog`lom va barkamol avlodni tarbiyalash,
yoshlarning o`z ijodiy va intellektual saloxiyatini ro`yobga chiqarishi, xar tomonlama
rivojlangan shaxslar etib voyga yetkazish uchun zarur shart-sharoitlar
va imkoniyatlar
yaratish muhim o`rin tutadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
