Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

ДОРИ МОДДАЛАРНИ ТЕРИ ОСТИГА ЮБОРИШ 
 
Тери ости ёғ қавати томирлар билан яхши таьминланганлиги 
учун дори моддасини тез таьсир қилиши учун дори моддасини тез 
таьсир қилиши учун дориларни тери остига юбориш усулидан кенг 
фойдаланади.
Тери остига иньекция қилиш учун елканинг ташқи юзаси, курак 
ости, соннинг олдинги ташқи юзаси, қорин деворининг ёнбош 
юзаси ва қўлтиқ ости соҳасининг пастки қисми энг қулай соҳалар 
ҳисобланади (78-расм). Бу соҳаларда тери осонгина бурмалар ҳосил 
қилиб йиғилади ва қон томирлари нервлар ва суяк усти 
пардасининг шикастланиши хавфли бўлмайди. Кўпинча тери 
орасини иньекция қилиш учун елканинг ўрта 1/3 қисми ташқи 
томони танланади. 
78-расм. Тери остига иньекция қилиш. 
Иньекциядан олдин тери яхшилаб спирт билан артилади. Чап қўл 
билан ўша соҳани асоси пастга қараган учбурчак шаклидаги бурма 
ҳосил қилиб йиғилади. Ўнг қўлнинг иккинчи бармоғи билан игна 
муфтаси билан цилиндр танаси ушлаб турилади. Игнани чаққонлик 
билан учбурчак асосига 450 бурчак остига, чап қўлнинг 1 ва 2 

---

66 
бармоқлари орасида 1-2 см ичкарига киритилади. Игнанинг учи 
тери орқали ўтиб, тери ости қаватига тушганига ишонч ҳосил 
қилингач 
эритма 
секин 
юборилади. 
Дорининг 
ҳаммаси 
юборилгандан сўнг, игна тезда чаққонлик билан чиқарилиб 
олинади. Игна санчилган жой озроқ вақт спиртга хўлланган пахта 
шарча билан босиб турилади. 
ДОРИ МОДДАЛАРНИ МУСКУЛ ОРАСИГА ЮБОРИШ 
Мушаклардан қон томирлар ва лимфа томирлар тармоғи жуда 
кўп. Шунинг учун уларда дориларнинг тез ва тўлиқ сўрилиши учун 
шароитлар яратилади. 
Мушак орасига иньекцияларни тананинг маьлум жойларида 
мускул тўқимаси қавати анчагина қалин соҳада йирик қон томирлар 
ва нерв ўзаклари ўтадиган жойдан узоқроқда, масалан, думба, 
қорин ва сонларнинг мускулларига қилинади (79-расм). 
Мускул орасига иньекциялар қилиш учун узунлиги 8-10 см ва 
диаметри 0,8-1,5 мм бўлган игна сиғими 5-10 мл га тенг бўлган 
шприцлардан фойдаланилади. 
Думбалар соҳаси мускул орасига иньекция қилиш учун қулай 
жой ҳисобланади, лекин бу ердан қуймич нерви ва йирик қон 
томирлар ўтади. Шунинг учун иньекциялар учун думбанинг юқори 
ташқи қисмидагина фойдаланилади.
Аксари мускул орасига антибиотиклар зардоблар ва бошқалар 
юборилади. Антибиотиклар махсус флаконларда кристал порошок 
кўринишида чиқарилади. Ишлатишдан олдин уни натрий 
хлориднинг изотоник эритмасида икки марта дистилланган сувда 
ёки 0,5% ли новокаин эритмасида эритилади. 
Антибиотикларни эритиш тартиби қуйидагича: стерил шприцга 
антибиотик (пенициллин) миқдоридаги 0,5 ли новокаин эритмаси 
олинади. У таьсир бирликларида (ТБ) дозаланади, яьни 100000 ТБ 
га 1 мл эритувчи, 500000 ТБ га 5 мл ва ҳоказо эритувчи олиш 
мумкин. Флакон қопқоғидаги спиртга хўлланган стерил дока шарча 
билан артилади. Сўнгра стерил пинцет билан флакон қопқоғидаги 
гардишча олинади ва очилган резина тиқин яна бир марта артиб 
олинади. Эритувчи (0,5% ли новокаин) эритмаси тўлдирилган 
шприц игнаси билан флакон тиқини тешилади. Эритма аста-секин 
флаконга киритилади, антибиотиклар (пенициллин) эрийди. Кейин 
флакондаги суюқлик сўриб олинади. Антибиотикни иситиш 

---

67 
мумкин эмас у эритилган ҳолда бир суткагача сақлаш мумкин. Йод 
антибиотикларни парчалайди. Шунинг учун флакон тиқини ёки 
иньекция қилинадиган соҳа йод билан артилмайди. 
79-расм. Мушаклар орасига иньекция қилинадиган сохалар
. 
Мушаклар орасига иньекция қилиш техникаси қуйидагича: 
шприцлар тиббиет ҳамшираси қўли ва иньекция қилинадиган соҳа 
териси асептиканинг умумий қоидаларига асосан тайёрланади.
Тиббиёт ҳамшираси қўлини илиқ сувда совунлаб ювади. Қўлини 
сочиққа артмай туриб, қўлини спирт билан артади. Шприцни 
йиғади ва унга керакли миқдорда дори тўлдирилади. Сўнгра 
спиртга хўлланган стерил пахта бўлакчаси билан беморнинг 
иньекция қилинадиган соҳаси артилади. Дори думба соҳасига 
юборилганда бемор қорни билан ёки ёнбош ҳолатда ётади.
Шприц қуйидагича ушланади: 2 бармоқ поршенни у бармоқ игна 
муфтасини тутиб туради. Думбанинг хаёлан тўрт қисмга бўлиб 
ташқи квадрати танлаб олинади. Шприц беморнинг нисбатан тик 
ҳолатда ушланиб дадил ҳаракатлар билан игнани тери бурмасининг 
ўртасига 7-8 см ичкарига киритилади. Игна муфтаси устидан 2 см 

---

68 
қолдирилади, чунки игна кўпинча шу жойдан синади. Шундан 
кейин поршенни тортиб кўрилади ва игнанинг қон томирига 
тушганлигига ишонч ҳосил қилингач шприцда қон пайдо бўлади 
кейин поршенни босиб эритмани аста-секин юборади. Игна 
санчилгач жойидаги тери атрофини чап қўл билан тортилади. 
Игнани чаққонлик билан чиқарилади, терига спиртга хўлланган 
стерил пахта тампон босилади.