Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

49 
БЕМОРЛАРНИНГ ТАНА ҲАРОРАТИ, НАФАС ОЛИШ СОНИ 
ВА ТОМИР УРИШИ(ПУЛЬС)НИ САНАШ ҲАМДА 
АРТЕРИАЛ ҚОН БОСИМИНИ ЎЛЧАШ
 
Соғлом одамда тана ҳарорати нормада доимий бўлиб, эрталабки 
ва кечки соатларда оз-моз ўзгариб туради ва 37
0
С дан ошмайди. 
Ҳароратнинг доимийлиги организмда иссиқлик ишлаб чиқарилиши 
ва иссиқлик ажратиш жараёнларига боғлиқ. Болаларда ҳарорат 
бирмунча юқори кексаларда бир оз пастроқ бўлади. Тўғри ичак ва 
қиндаги ҳарорат, қўлтиқ ости ва чов соҳасининг терисидаги 
ҳароратга қараганда 1
0 
С га юқори бўлади. 
Тана ҳароратини ўлчаш ва уни кузатиб бориш тибииёт 
ҳамширасининг вазифаларидан бири ҳисобланади. Тана ҳарорати 
тиббиёт термометри билан ўлчанади. Бизнинг мамлакатимизда тана 
ҳароратини улчаш учун Селсий бўйича даражаланган тиббий 
термометрдан фойдаланилади. У капилляри бор шиша найчадан 
иборат бўлиб, найча учида симоб тўлдирилган резервуал бор. Бу 
найча шкалага махкамланган бўлиб, шкаланинг 34
0
С дан 42
0
С гача 
даражалари бор. 
71-расм. Беморлартана ҳароратини ўлчаш. 
 
Тиббиёт термометрини уй шароитида ўзининг махсус картони 
ёки пластмассадан тайёрланган ғилофларига солиниб, аптечкаларда 
сақланади. Касалхона шароитида эса термометрлар тубига бир 

---

50 
қават пахта қўйилиб унинг 1/2 ҳажмигача 0,5% ли хлорамин ёки 
70
0
С спирт солинган банкаларда сақланади. 
Тана ҳарорати қўлтиқ остида, чов соҳасида, оғиз бўшлиғида, 
тўғри ичак ва қинда ўлчанади.Ҳароратни ўлчашдан олдин 
термометр қуруқ қилиб артилади, бир-икки силкитиб симоб 35
0
С 
дан пастгача туширилади. Бемор қўлтиқ ости соҳаси сочиқ билан 
артиб қуритилади. Термометрнинг симобли резервуари қўлтиқ 
остида, ҳамма томондан баданга тегиб турадиган қилиб қўйилади. 
Ўлчаш вақтида бемор қимирламай ётиши ёки ўтириши керак.