Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

Биринчи тиббий ёрдам. 
1. Беморни тинч жойга кўчириш керак. 
2. Бурнига нашатир спирти буғлари ҳидлатилади. 
3. Совуқ сув ичирилади. 
4. Бемор ётган хона чироғи ҳирароқ қилиб ёқиб қўйилади. 
Истерик тутқаноқ беморда бартараф этилгандан кейин ухлаб 
қолиш ва хотирасини йўқотиш ҳолатлари учрамайди. Бемор 
бемалол ишини давом эттириши мумкин. 
ПСИХОСТЕНИЯ 
 
Психостения – кўнгилдан кўтарилмайдиган ҳаёллар билан 
бўладиган ҳолатлар неврози бўлиб, бу ҳолатлар хилма-хил бўлади. 
Бемор фикри-зикрини банд қилиб олади ва турли клиник 
кўринишларида намоён бўлади.
Белгилари. Бундай ҳолатларга ваҳималар, ҳаёллар, қаттиқ 
ҳаракатлар киради. Фикри-зикрини банд қиладиган ҳолатлар 
кўпинча ҳавотирланиш, қўрқиш, юрак уришининг тезлашуви, 
терлаш, артериал босимнинг кўтарилиши каби вегататив 
ўзгаришлар билан бирга кечади. Бемор кўнглини ўз ҳаёти учун 
ҳавотирланиш, юриш-туришида, одоб-аҳлоқида хато қилиб қўйиш 
ваҳималари эгаллайди. Кўпинча беморларда оғир касаллик билан 
касалланиб қолиш ваҳимаси пайдо бўлалди. Бу ваҳималар ўлиб 
қолиш, ўз-ўзини ўлдириб қўйиш, яқин кишисига нисбатан 
тажоввузкорона ҳатти-ҳаракат қилишдан қўрқиш билан бирга 
давом этади. 
Биринчи тиббий ёрдам. Психотерапевтик воситалар ва дори-
дармонлар қўлланилади. Касалликка даво қилинса у йўқолиб 
кетишига, овқатланиш ва ухлаш режимига қаттиқ риоя қилиш 
кераклигига беморни қаттиқ ишонтириш зарур. Ваҳималар зўрайиб, 

---

104 
уйқуни жуда бузиб қўядиган даврларда антидеприсантлар, 
транквилизаторлар буюрилади. 
ИНСУЛТ (МИЯГА ҚОН ҚУЙИЛИШИ) 
 
Келиб чиқиш сабаблари. Мияга қон қуйилиши гипертония 
касаллиги ва бош мия томирлари атеросклерози асоратидир.
Белгилари. Касаллик тўсатдан ҳеч қандай аломатларсиз 
бедорлик даврида ҳам, уйқуда ётган пайтда ҳам пайдо бўлади. 
Бемор ҳушидан кетади, бу даврда қусиш, беихтиёр сийдик ва ахлат 
ажралиши мумкин. Юз гиперемияланиб (қизариб) қолади, бурун-
қулоқлар кўкаради. Нафасни бузилиш ҳарактерли бўлиб, нафас 
қисиши билан бирга шовқинли хириллаб чиқадиган нафас олишни 
тўхташи ёки ҳар-хилда сийрак нафас олиш билан алмашинади. 
Пульс бирданига секинлашади - минутига 60-70 марта уради. 
Кўпинча 
оёқ-қўлларнинг 
фалаж 
бўлиб 
қолганлиги, 
юз 
ассиметрияси (юзнинг бир томонида мимика мускулларининг 
фалажи ва қорачиқларининг бир хил эмаслиги) кузатилади. 
Баъзан инсулт жуда жадал кечмаслиги мумкин, бироқ ҳамма 
вақт оёқ-қўлларнинг фалажланиб қолиши, нутқнинг озми-кўпми 
бузулиши кузатилади.