Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика

Мактабга тайёрлов гуруҳи (6-7 ёш болалар)нинг ривожланиш 
хусусиятлари. Бола ҳаётининг еттинчи йилида ундаги ҳаракатлар кўлами 
кенгаяди ва аниқлашади, унинг жисмида ҳаракатларнинг ўзаро мослашуви 
бошланади. 6-7 ёшли болалар ўзини идора қилиш ва ўз ҳаракатларини назорат 

---

91 
қилиш имкониятига эга бўла бошлайди. Бу ёшдаги ўғил болаларда мустақил 
фаолият кўрсатиш, ташаббускорлик ривожланади ҳамда катталар фикрини 
тинглаш иштиёқи шаклланади Бу даврда боланинг бўйи 120 см га етади, 
оғирлиги 22-24 кг бўлади. Бу ёшда бола чиниқади, қизиқувчан бўлади, ўз 
саломатлигини назорат қила олади, Унинг идрок кучи ва тафаккури жадал 
ривожланади, моддий борлиқни билишга интила бошлайди. Болаларда 
гигиеник малакалар шакллана боради. Болани мактабга тайёрлаш жараёнида 
уларда фаолиятнинг янги тури бўлган таълим олишга ўқишга иштиёқ уйғотиш 
лозим. Бу ўринда болаларни руҳан таълим жараёнига киришишга тайёрлаш 
мақсадида дастлабки ўқув элементларини ўргатиш лозим. Ҳар қандай олти 
ёшли бола мактабга қабул қилиниши мумкин. Бунинг учун у жисмонан, руҳан 
ҳамда ақлий жиҳатдан таълим олишга тайёр бўлиши керак. Болаларнинг 
мактабга тайёргарлик даражасини аниқлашда ташхис марказларининг 
хулосаларига таяниш лозим. Шу билан бир қаторда мактабнинг моддий-техник 
базаси олти ёшли болаларга таълим бериш имкониятига эга бўлиши шарт. 
Тарбиячининг педагогик-психологик билим даражаси, ахлок-одоби ва шахсий 
сифатлари олти ёшли болаларга таълим ва тарбия бериш учун лойиқ бўлганда, 
у олти ёшли болаларни ўқитиш ҳуқуқига эга бўлади. Шунинг учун ҳам 6-7 
ёшли болалар, уларни қабул қиладиган мактаблар ҳамда бу болаларни 
ўқитадиган тарбиячилар педагогик- психологик нуқтаи назардан алоҳида-
алоҳида диагностика қилиниши ва шундан кейингина таълим жараёнига 
киритилиши керак. Демак, мактабгача ёшдаги бола шахсининг ривожланиши 
ўзига хос, мураккаб жараён саналади. Мактабгача таълим ёши болаларининг 
ривожланиши инсон ижтимоий мавжудотдир, деган фалсафий таълимотга 
асосланади. Бу ёшдаги болаларнинг тўлақонли ривожланишида биологик 
(ирсият), ижтимоий (ижтимоий муҳит) ва тарбия каби омиллар муҳим аҳамият 
касб этади. Қолаверса, мактабгача таълим ёшининг ўзи ҳам еттита ўзига хос, 
алоҳида даврларга ажратилади. Шу сабабли мактабгача таълим ёшидаги 
болаларнинг ўқитиш ва тарбиялаш ишига масъул бўлган шахслар - тарбиячи ва 
ота-оналар, васийлар болаларнинг ёш даври хусусиятларидан тўла хабардор 
бўлишлари зарур.