Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик-технология институти “бухгалтерия ҳисоби ва аудит”

МАВЗУГА ОИД МАСАЛАЛАР ВА УЛАРНИ ЕЧИШ УСЛУБИ
Суғурта тизими ривожланган мамлакатларда умумий суғурта шартномаларининг 70 фоизини ҳаётни суғурталаш шартномалари ташкил қилади.
Афсуфки, бизнинг мамлакатимизда бундай шартномалар барча шартномаларнинг атиги 6 фоизини ташкил қилади.
Суғурта шартномаларининг бошқа турларидан фарқли равишда ҳаётни суғурталаш махсус иқтисодий операцияларни амалга оширувчи шартномадан иборат ва қоида бўйича суғурталовчининг шартнома муддати тугагач суғурта суммасини тўлаш мажбуриятини ёки суғурта муддати давомида суғурта суммасини тўлаш шартини кўзда тутади.
Аҳолининг турли қатламлари орасида ўлим рўй бериши билан амалга оширилиши мўжалланган ва амалга ошириладиган иқтисодий операциялар ҳаётни суғурта қилишда қонунни аниқлаштиришга асосланган. Бу қонунларда миллий, сиёсий, табиий, иқтисодий экологик, сотсиал, профессионал ва бошқа омиллар таъсир кўрсатади.
Энг кучли боғлиқлик ўлим рўй бериши ва ёши орасидаги боғлиқликда кўринади.
Ўлим жадвали ҳаётни суғурта қилиш бўйича ҳисобларни амалга оширишда зарур маълумот манбаси бўлиб хизмат қилади. Ушбу жадваллар статистик маълумотлар асосида тузилади. Вафот этиш жадвалнинг охирги қатори ёш чегараси w га мос келади. Ёши w дан ошадиган (тўлиқ ёш) кишилар сони 0 га тенг деб олинади.
Статистик тадқиқотлар шуни кўрсатадики, эркаклар орасидаги ўлим аёллар орасидаги ўлимдан юқорироқ, натижада аёллар орасида яшаш муддати юқорироқдир. Шўнга қарамасдан баъзи бир мамлакатларда эркаклар ва аёллар ўлими учун ягона жадвалдан фойдаланилади ва ягона таъриф ставкасидан фойдаланилади.
Ўзбекистон суғурта бозорида фаолият юритувчи суғурта компаниялари эркаклар ва аёллар учун турли таъриф ставкаларини ўрнатган. Ҳаётни суғурта қилишда 1-жадвалда келтирилган терминлар, белгилашлар ва формулалардан фойдаланилади.
1-жадвал
Ҳаётни суғурта қилишда терминлар, белгилар ва формулалар