Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик-қурилиш институти

2.3. 2-боб бўйича хулосалар 
1. Юк автомобилларининг оқилона паркини танлаш учун нисбий таққослаш 
коeффициентларининг универсал тизими ишлаб чиқилган. 
2. Таклиф этилаётган нисбий коeффициентлар тизими "шартли-техник 
харажатлар" (УТЗ) мезонига биноан ҳаракатланадиган транспорт паркини 
оқилона танлаш методикасининг асоси ҳисобланади. Умуман олганда, ишлаб 
чиқилган 
методика 
юк 
ташиш 
автомобилларидан 
фойдаланиш 
самарадорлигини оширишга қаратилган турли ташкилий ва техник 
тадбирларнинг самарадорлигини баҳолашга имкон беради. 
3. Махсус моделларнинг хусусий техник ва эксплуатацион параметрлари 
киритилган автомобиллар паркини янгилашда йиллик иқтисодий самарани 
ҳисоблашда боғлиқлик аниқланди. 

---

3-боб. Экспериментал тадқиқотлар методикаси 
Илмий-техник маълумотларнинг таҳлили 1-бўлимда келтирилган,
автомобиллар паркидан самарали фойдаланиш учун 
УУТЗ
таркибига кирувчи 
юкларни ташишда ушбу харажатлар қийматларининг танқислигини 
кўрсатмоқда (2-боб, 2.1, 2.2-банд, 2.34-2.36-ибораларга қаранг). Хусусан, 
S
Т
ёнилғиси, мойлаш материаллари ва бошқа эксплуатацион материаллар 
S
СМ
, 
ейилган шиналарни тиклаш ва таъмирлаш 
S
Ш
, эҳтиёт қисмлар ва материаллари 
S
ЗЧиМ
харажатлари транспорт воситаларининг ишлаш самарадорлигига боғлиқ. 
Санаб ўтилган харажат моддалари автомобилларни эксплуатациясида 
УТЗ
нинг шартли-техник харажатларига киритилган (2.1, 2.2-бандларга 
қаранг). Замонавий маҳаллий ва хорижий юк автомобилларининг аксарият 
моделлари учун бу маълумот умуман йўқ. Шу муносабат билан юқорида санаб 
ўтилган харажатларнинг аҳамияти ва уларнинг автомобилни эксплуатацион 
самарадорлигига таъсирини аниқлаш учун замонавий маҳаллий ва хорижий 
юк автомобилларининг айрим моделларида экспериментал тадқиқотлар 
ўтказилди.
Харажатлар қийматларининг 
S
автомобилларни эксплуатацион 
самарадорлигига 
таъсири 
2.1, 
2.2-бандларда 
берилган 
2.34-2.36 
боғлиқликларига мувофиқ текширилди. Харажатларнинг ҳақиқий қийматини 
S
t
 
аниқлаш учун Наманган шаҳри ва Наманган вилоятидаги ҳозирги кунда 
фаолият кўрсатаётган автотранспорт корхоналарини ишлаб чиқаришини 
ўрганиш амалга оширилди: булар "ИСУЗУ", "МАН" "КамАЗ" МЧЖ лар.
Олинган харажатларнинг қиймати 
S
i
уларнинг қийматларининг юк 
автомобилларини 
эксплуатацион 
самарадорлиги 
кўрсаткичларининг 
ўзгаришига таъсирини аниқлаш, шунингдек, 2.34 - 2.36 боғлиқликларни 
адекватлигини текшириш учун ишлатилган.