Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик-қурилиш институти

n
j
W
i
ij
V
Y
1
;
 



n
j
W
ij
ij
Y
E
1
бу ерда П-автомобил самарадорлик кўрсаткичларини улушли 
коеффициенти; 
V
ij
- 
j
-даражадаги самарадорлигини 
i
-ли кўрсаткичи; 
W
i
- j
-

---

даражадаги самарадорлигини 
i
-ли 
кўрсаткичи миқдори; 
m
-улушли 
коеффициентлар сони; н-сифатни дифференсиал кўрсаткичи сони. 
Таклиф этилаётган мезон автомобил транспорти воситаси сифатида 
тавсифловчи хусусий кўрсаткичларнинг катта комплексини қамраб олади, 
истеъмол 
хусусиятларини 
автомобилларнинг 
техник-эксплуатацион 
хусусиятлари билан баҳолаш муаммоси ҳал қилинди. Шу билан бирга, 
мураккаб мезонларни таққосланадиган шаклга қайтариш учун тавсия этилган 
моделлар мураккаб математик аппаратдан фойдаланишни, якуний сифат 
кўрсаткичига таъсир қилувчи техник-эксплуатацион хусусиятларнинг аниқ 
таснифларини ишлаб чиқишни ва истеъмолчиларнинг хусусиятларини 
субъектив баҳолаш учун мутахассисларни жалб қилишни талаб қилади.
Турли сифат мезонларини битта комплекс ёки интеграл сифат 
кўрсаткичига келтириш транспорт воситаларини танлашда баҳолаш 
методикаси алоҳида ўрин тутади. "Радар методи" ва "профиллар методи" ни 
алоҳида ажратиш керак, бунда миқдорий ва сифат мезонлари ўлчовсиз 
кўрсаткичга интеграллашади - 
К
к
сифат коеффициенти баҳолаш майдони 
ичида қурилган радар ёки профилнинг
нисбий майдонига тенг. Бунда техник, 
иқтисодий, меъёрий-ҳуқуқий ва бошқа баҳолаш мезонлари қўлланилиши 
мумкин. Сифатли радарининг намунаси 2-расмда келтирилган. 
К
к
сифат коеффициенти қуйидагича ҳисобланади: 
бу ерда 
С
п
-радар майдони, 
мм
2
; 
С
-баҳолаш доирасини умумий майдони, 
мм
2
;
х
n
,y
n
-радар чўққиси координаталари, 
мм
; 
n
-сифатни баҳолаш учун қабул 
қилинган автомобилни техник-иқтисодий кўрсаткичларни баҳолашлари сони; 
Р
j
-баҳолаш доираси радиуси 
мм
. 
Рақобатчи автомобилларнинг радарлари шунга ўхшаш доирада қурилган 
кўрсаткичлар мазмунини ошириш учун ўхшаш белгилар бўйича гуруҳлаш 
тавсия этилади ва таққосланган моделлар ичида энг яхши кўрсаткичлар 
айланада жойлашган бўлиши учун радиал ўлчовлар созланади. 

---

2.22-расм. Умумий мақсадлар учун мўлжалланган КАМАЗ-53212 юк 
автомобилини сифат радари: 
Ц
-автомобил нархи, минг сўм; 
ВКО
–ички 
қоплаш коеффициенти,%; 
К
экс
-эксплуатацияда йўлакай капитал қўйиш, минг 
сўм; 
А
-ишлаб чиқарилган маҳсулот ҳажмидаги экспортнинг улуши,%; 
Б
экс
-
эксплуатацион харажатлар, сўм/ткм; 
К
н
-меъёрий-ҳуқуқий ҳужжаткарга 
мувофиқлик даражаси, %; 
Э
с
- эстетиклик, баллар; 
Э
р
-ергономиклик, баллар; 
N
дв
- двигателнинг қуввати, о. к.; 
Q
о
-автомобилни тўла ҳажми, кг; q-юк 
кўтариш қобилияти, т; 
В
мах
-максимал тезлик, км/с;