Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик-қурилиш институти

Катта мум куясини тухумдан чиқишини аниқлаш. Қуртларнинг чиқишини аниқлаш учун, битта партиядаги капалаклар қўйган тухумдан намуна олинади. Йиғилган тухумлардан 3 та намуна (ҳар бир намунада 100 тадан жами 300 та) олинади. Тухумлар Петри ликопчасига қўйилган фильтр қоғоз устига бир текисда жойлаштирилади. Эмбрионни ривожланиши учун керакли ҳаво ҳарорати 33-35°C ва нисбий намлик 80-85% яратилади.
Қуртлар тўлиқ чиқиб бўлгандан сўнг, қурт чиқмаган тухумлар ҳисобга олинади. Қуртларнинг (Хт) чиқиш даражаси қуйидаги формула ёрдамида аниқланади.

Бу ерда; Х_т – қуртларнинг чиқиши, %;
К –жами чиққан қуртлар сони;
S₀ – олинган тухумлар сони.
Қуртларнинг яшовчанлиги ва капалакларниг жинслар нисбатини аниқлаш. Бунинг учун бир нечта ванна ёки бошқа идишлардан 100 тадан (жами 300 та) 5-6 ёшдаги катта мум куяси қурти териб олинади ва (1 литр) шиша баллонга жойлаштирилади. Қуртлар керакли озуқа билан озиқлантириб борилади.
Қуртларни ғумбакка айлангунгача, ҳарорат 33-35°C ва нисбий намлик 75-80% да тутиб турилади. Шунингдек, қуртларни (Як) яшовчанлиги, капалакларни чиқиши (N) қуйидаги формулалар ёрдамида аниқланади.

бу ерда; По – пупариялар сони; К₁ –қуртлар сони.
Пупариялардан капалакларни чиқишини бир меъёрда бориши учун қулай ҳарорат 28-30 °C ва нисбий намлик 65-75% бўлиши лозим. Бундай шароитни биолабораторияларда махсус мосламалар ёрдамида амалга оширилади. Капалакларнинг чиқиши тажриба давомида олинган пупариялар ҳисобига олинади. Кузатув давомида шикастланган ва нобуд бўлган ғумбак ва капалаклар ҳисобга олинади.

Бу ерда; Н_к – учиб чиққан капалаклар сони; П₀ – пупарийлар сони.
Ўртача шикастланган қуртлар қуйидаги формула ёрдамида аниқланади.

Бу ерда; Ш_б – ўртача шикастлан қурт, ғубак ва капалаклар %; ш-шикастланган қурт, ғумбак ва капалаклар сони.
Жинслар нисбати қуйидаги формула ёрдамида аниқланади.

Бу ерда; А– жинслар нисбати, % ; Н₁ –урғочи капалаклар сони ; Н₂– эркак капалаклар сони .
Капалакларнинг пуштдорлиги ва яшовчанлигини аниқлаш учун учиб чиққан капалаклар 0,5 литрли шиша баллонларга ҳар иккала жинслардан 5 тадан жойлаштирилади ва ичига тухум қўйиши учун пластмассали таёқча солинади. Бу ерда намуналар сони учиб чиққан капалаклар сонига боғлиқ ҳолда олинади.
Капалакларни тухум қўйиши ва яшовчанлигини давомийлиги тажрибада уларнинг тўлиқ нобуд бўлиши поёнига етгунга қадар кузатиб борилади.
Битта капалакни пуштдорлиги (S) ва ҳаётини (Пх) давомийлиги қуйидаги формула ёрдамида аниқланади.

Бу ерда; S₀–жами қўйилган тухумлар сони; Н- капалаклар сони.

Бу ерда; Н_n – кун ичида нобуд бўлган капалаклар сони; П_n – урғочи капалакларнинг ҳаётини давомийлиги, кун; Н– жами капалаклар сони.