Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик – Қурилиш

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 
1. Majidov T.Sh. “Noana’naviy va qayta tiklanuvchi energiya manbalari” 
Toshkent – 2014. 
2. Аллаев К.Р. «Энергетика мира и Узбекистана». Молия, Ташкент – 2007.
3. Имомов Ш.Ж. и другие «Алтернатиное топливо на основе органике» 
“Фан”, Ташкент – 2013. 

---

150 
ШАМОЛ ЭЛЕКТР СТАНЦИЯНИ ДАСТУРИЙ БОШҚАРИШ ТИЗИМИ.
магистр Ш.М.Юсупов (ФарПИ)
Шамол электр станцияси (ШЭС) нинг иши, шундан иборатки, шамол 
тезлиги ва йўналиши сутка давомида кенг кўламда ўзгаришига боғлиқ ҳолда
шамол энергиясини электр энергияга ўзгартириб беради.
Ҳар бир шамол электр қурулмаси (ШЭҚ) ни минимал ишлаш 
муддатида ва уларнинг кўрсаткич ҳамда характеристикаларини ҳисобга олиб 
максимал электр энергия ишлаб чиқаришини таъминлаш, қуйидаги 
функцияларга эга автоматлаштирилган бошқариш тизимини қўлламасдан
амалга ошириб бўлмайди: 
 ШЭҚнинг ўртача қуввати ва шамолнинг ўртача тезлигини ҳисобга олиб, 
алгоритм бўйича ҳар бир ШЭҚни автоматик ишга тушириш ва тўхтатиш 
буйруқларини шакиллантиради 
 ҳар бир ШЭҚни ишга тушириш ва тўхтатиш бўйича оператор 
буйруқларини шакиллантиради 
 ҳар бир ШЭҚни ҳолати тўғрисидаги маълумотларни тезкор тасвирлайди 
 ҳар бир ШЭҚни ишлаб чиққан электр энергияси тўғрисидаги 
маълумотларни тасвирлайди 
 бутун ШЭҚларнинг иш ҳолатлари бўйича маълумотларни архивлайди. 
Аппаратлар билан таъминлаш. 
ШЭСи саноат объектига ўхшаб, бир-биридан 150 м дан 1000 м гача 
оралиқда жойлашган шамол қурулмаларидан, марказлашган бошқариш 
пултидан, комплект трансформатор подстанциясидан ва бошқалардан 
тузулган. Шунинг учун, бундай бошқариш объектларида маълумотларни 
Тизимнинг структураси ва дастурнинг бош ойнаси. 

---

151 
йиғма тақсимланган тизимлар қўлланилади. Жихозларни технологик 
комплекти анализига асосан, Украинада ICP_CON оиласидаги модулларнинг 
I-7000 серияларидан фойдаланилишга рухсат берилган. 
Аппаратларни танлашда қуйидаги критерияларни хисобга олиш зарур: 
сифат, ишончлилик, жихоз нархи, тўлиқ ва етарли даражада дастурий 
таъминот бундан ташқари етказиб берувчи фирма мутахассисидан техник 
консултация олиш имкони ва албатта кафолатли ҳамда кафолатдан кейинги 
хизмат кўрсатиш имконятлари. 
Ҳар бир шамол қурулмасига, ичида саккиз каналли аналог-рақамли 
ўзгартиргич I-7017F модули ва датчикка, ижро механизмига, таъминот 
манбайига уланган дискрет кириш/чиқиш I-7060, I-7043, I-7053 модуллар 
бўлган химояланган контейнер ўрнатилади. 
Марказий бошқариш пултида саноат шахсий компютери (PAC-1700 
шоссесида, процессор платаси Rocky-3702EV-R4 ўрнатилган. Компютернинг 
PCI шинасига 16/32-каналли L-761 (L-Card, Россия) каналлар груҳини 
галваник ажиратувчи 14 битли 125 кГц ли плата ўрнатиладаи. Унга шамол 
тезлиги ва йўналиш датчиги LOG-GER ўрнатилади. Коммуникацион портига 
эса интерфейс ўзгартиргичи I-7520 ўрнатилади. У бизга компютердан 
галваник ажиратилган RS-485 интерфейс каналини таъминлайди. Маълумот 
йиғувчи модуллар билан марказий бошқариш пултидаги компьютерни “витая 
пара” кабели билан боғланади. Марказий бошқариш пултидаги 
аппаратураларни узлуксиз таъминот манбайидан таъминланади.
Бошқариш тизими ҳар бир ШЭҚни дистанцион таризда уларда 
ўрнатилган шамол датчиги ва электр энергия генерацияланадиган тизимга 
ўрнатилган нол қувватли датчиклар ёрдамида автоматик тарзда ишга 
тушуради. Ҳар бир ШЭҚси шамолнинг шаройитига боғлиқ бўлмаган ҳолда 
марказий бошқариш пултида оператор томонидан ўчирилиб, ишга 
тушурилади.