Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик – Қурилиш

Sxemalarni modellash. Sxemalarni modellash kuyidagi usullardan biri 
yordamida amalga oshiriladi. 
Usul. Agar sxemaga ulchash asboblari ulangan bo’lsa, u ekranning o’ng 
yuqori burchagida joylashgan 
knopka yordamida ishga tushiriladi va 
to’xtatiladi. 
Sxemalarni tahlil qilish. EWB dasturida asos qilib olingan o`lchash 
asboblariga ega bo’lgan elektron laboratoriya kontseptsiyasi elektron qurilmalara 
kechadigan jarayonlarni hisoblash ishini keskin soddalashtiradi. 
Misol tariqasida, Yarim o`tkazgichli diodlarni elektron modelini Electronics 
Workbench (EWB) dasturidan foydalangan holda tuzish va modelda 
to’g’rilagichni tekshirish hamda tadqiq etishni kor`aylik.
Quyida keltirilgan sxema yig`ilgan (talabalarga topshiriq berilganda diod 
turi o`qituvchi tomonidan belgilanadi) va diyodidagi kuchlanish qiymatlarini 
o'lchangan. 
 
Demak, Virtual laboratoriya ishlari yordamida laboratoriya mashg`ulotlarini 
olib borish tartibi real laboratoriya mashg`ulotlarinikidan bir oz farq qiladi. Bu farq 
laboratoriya ishlarining virtualligi, kopyuterdan foydalnish kerakligi, ko’p marta 

---

29 
takrorlanish imkoniyati borligi, bir mashg`ulot davomida bir emas bir nechta 
ishlarni bajarishga bemalol vaqt etishi bilan belgilanadi.
Foydalanilgan adabiyotlar. 
1. 
Tittse U., SHenk K. Poluprovodnikovaya sxemotexnika. — M.: Mir, 1983, 512 
s. 5. . 
2. 
Xerniter M. E. Multisim 7. Sovremennaya sistema kompyuternogo 
modelirovaniya i analiza sxem elektronnыx ustroystv. — M.: DMK_press, 
2006, 488 s. 6. Elektrotexnika i elektronika. Uchebnik dlya vuzov. Kniga
3. 
Elektricheskie izmereniya i osnovы elektroniki. / Pod red. prof. V. G. 
Gerasimova. — M.: Energoatomizdat, 1998, 432 s.
4. 
www.ni.com/russia MultisimTM. User Guide, 2011.