Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик – Қурилиш

ZAMONAVIY PEDAGOGIK DASTURIY VOSITALARNING 
IMKONIYATLARIDAN FOYDALANISHNING SAMARALARI. 
talaba. N. Boqiboyev, o’qit. D. Shokirov (NamMQI) 
 
2020-yilgi “Ilm-ma’rifat va raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish yili” deb 
nomlanish yuzasidan hozirgi burun dunyoni tashvishga solib turgan kasalik va 
undan saqlanish vaqtida maktab, litsey va oliy o’quv yurtlaridagi talabalarga 
masofaviy ta’lim jarayonida "Zamonaviy axborot va kompyuter texnologiyalari, 
raqamli va keng formatli telekommunikatsiyalar, internet tarmog’i orqali 
bog’lanishni yo’lga qo’yilishi, har bir oila internet tarmog’idan bugungi kunda 
foydalanish tobora kuchayib bormoqda. Aynan zamonaviy aloqa va axborot 
texnologiyalari tizimini keng ko’lamda rivojlantirish mamlakatimiz taraqqiy 
darajasini 
ko’rsatadigan 
mezonlardan 
biri 
bo’ladi. 
Bunday 
mezonlar 
yoshlarimizning kelajagini ta`minlovchi ta`lim sohasida ham o’z ifodasini topishi 
kerak. 
Bugungi kunda qaysiki soha egasi bo’lishidan qat’iy nazar har qanday muta-
xassis shaxsiy kompyuterning dasturiy vositalari va multimedia imkoniyatlari, 
zamonaviy axborot-kommunikatsiya vositalaridan samarali foydalangan xolda turli 

---

48 
shakldagi axborotlarni qayta ishlash va ulardan kasbiy faoliyatda foydalanish 
bo’yicha bilimlarga ega bo’lishi, o’zining ish faoliyatini zamonaviy axborot 
texnologiyalari asosida tashkil eta olishi kerak. 
Ta`lim sohasida faoliyat yuritayotgan har bir ta`lim beruvchi xam o’zining 
ish jarayonida xususan, o’quv jarayonini tashkil etishda axborotlarni qayta 
ishlashning avtomatlashtirilgan usullaridan oqilona foydalana bilishi bugungi 
kunning eng dolzarb muammolaridan biridir. Bunga imkon beruvchi dasturiy 
ta`minotlar juda ko’pligi hech kimga sir emas. Masalan, videodarslar yaratuvchi 
hamda taqdimotlar yaratib beruvchi zamonaviy vositalardan bugun ko’pchilik 
samarali foydalanmoqda. 
Quyida shunday dasturlardan biri Camtasia Studio dasturini videodarslar 
tayyorlashdagi qulayligini misol qilishimiz mumkin. Bu dastur elektron ta`lim 
resurslarini yaratuvchi pedagogik dasturii vositalar jumlasiga kiradi. U kompyuter 
xotirasiga alohida o’rnatiladi. 
Dastur tarkibidagi Record the screen bo’limi ekrandagi istalgan hodisani videoga 
olib, video ustida tahrirlash ishlariga imkon beradi. Videoga olishi kompyuterda 
ishlash jarayonini o’zida saqlab qoladi, quyidagi imkoniyatlar bilan o’ziga hos 
ustunliklarga ega: 
 Videoga olish jarayonida tinglovchiga kerak bo’lgan ekran yuzasini 
ko’rsatish va ekran yuzasini masshtabini boshqarish, kadrlar bo’limida 
ishchi oynaga o’zgartirishlar kiritish imkonini beradi,; 
 Webcam kamera orqali videyoni taqdim etuvchini ishchi oynaga taqdim etib 
boradi va web kamer uchun video montaj qilish jarayonida ixtiyoriy joyga 

---

49 
jolab ketish imkonini beradi; 
 Audio orqali videyoni yozish jarayonida tashqi ovozlarni yozib boradi, turli 
xildagi tovushlarni ham qo’shish va ular ustida ishlash imkoniyatlari 
mavjud; 
 Rec yozishni ishga tushurish tugmasi hisoblanadi; 
Xulosa qilib aytganda, mazkur pedagogik dasturiy vosita o’quv jarayonida 
yangi foydalanuvchilarga juda ko’plab qulayliklar yaratadi, video darsni tayyorlash 
davomida foydalanuvchi ko’rib, eshitib va bajarilayotgan amallarni o’zi mustaqil 
ravishda takrorlab, kerakli natijani olish imkoniyatini beradi, bu jarayon 
foydalanuvchiga o’tilayotgan mashgulotlarni o’rganishga bo’lgan qiziqishini 
yanada oshiradi va tezroq o’rganishga imkon yaratadi. Yaratilgan elektron didaktik 
uslubiy ta`minotlardan foydalanib, o’quvchi o’rganilayotgan materiallarni osonroq 
o’zlashtirishi, kutiladigan samaradorlikni sezilarli darajada oshishiga sabab bo’lishi 
va hozirgi karantin paytida o’qituvchi va o’quvchilar ham o’zlari video darsliklar
tayyorlab ulardan foydalanishlari mumkin bo’ladi.