Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мухаммад ал хоразмий номидаги тошкент ахборот технологиялари университети

9-мавзу: Ахборот-кутубхона муассасалари рахбарлари ва уларни ўзига хосликлари


1. Кутубхона- ахборот ташкилоти раҳбарларининг касбий ва шахсий сифатлари.
2. Раҳбарлик усуллари: автократлар, демократлар, либераллар. Уларнинг ютуқ ва камчиликлари.
3. Кутубхона- ахборот ташкилоти раҳбарининг меҳнатини илмий асосда ташкил этиш.


1. Кутубхона- ахборот ташкилоти раҳбарларининг касбий ва шахсий сифатлари.

Бошқарув меҳнатининг ўзига хос хусусиятлари, рахбар меҳнатини бошқа мутахассислар меҳнатидан фарқ қилиш холатлари шу соҳасини ўрганувчи мутахассислар тамонидан яқиндан бошлаб эътибор берила бошланди. Барчани менеджер меҳнатининг натижалари қизиқтиради, фақт шугина аҳамият касб этади. Бу натижаларга қандай эриши лозимлиги эса эътибордан четда қолиб кетмоқда. Хақиқатдан ҳам кутубхонанинг ташаббаскорлик фаолияти ёки ривожланиш концепциялари барчани диққат марказида бўлиб турган холда, раҳбарнинг хизмат йиғилишлар ўтказиши, телефон орқали музокаралар тузиши, хизмат юзасидан сухбатлар ўтказиши ва бошқа кўплаб ишларига сарфланадиган вақт ҳақида камроқ ёки деярлик ўйланмайди. Шунинг учун ҳам раҳбарнинг касбий махорати, кўникмалари, билимларига бўлган умумий талабларини ўрганиш ҳозирги кунда мухим ахамиятга эга.

Системали равишда раҳбарларга қўйиладиган барча талабларни қўйидагича ифодалаш мумкин:
-Касбий маҳорат : махсус билимлар, кўникмалар, бошқарув билимлари ва амалий иш тажрибаси;
-Ташкилий сифатлари: -ишбилармонлик, мақсадга интилиш, тадбиркорлик, ташаббускорлик, тезкорлик ҳамда мустақиллик;
-Ақлий-иродали сифатлар:-амалий, тизимий, иқтисодий онг, интилувчанлик, таваккалчилик, талабчанлик, ишчи- ходимларни бўйсундириш, қизиқтириш қобилияти, масъулиятни сезиш, камчиликларни билиш ва тан олиш;
-Рухий хусусиятлар:-мулоқатга интилиш, хушмуомалалик, таьсирчанлик, жамоа бўлиб ишлаш қобилияти;
-Маьнавий сифатлар: -адолатпарварлик, камтарлик, инсонийлик, ҳақиқатгуйлик, танқидий ёндошув.
Раҳбарларга ўз ваколатини тўғри тақсимлаш, фаолиятини такомиллаштириш, ишни режалаштира билиш муҳимдир. Бу холда меҳнатни ташкил қилиш, меҳнат воситаларини иқтисод қилиш билан мақсадга интилиш, тезкорлик яьни бошқарув функцияларни ўз вақтида амалга ошириш, ишончлилик ташкилотнинг барқарор фаолият юртишида оптималлика, кўп вариантлик вазиятлар ичида энг яхши қарорларни қабул қила билишга таянади.
Бошқарув меҳнатини характерлашга бўлган ёндошувда-раҳбарнинг бажарадиган вазифалари бўйича қараш кенг тарқалган. Кутубхона- ахборот муассасаси раҳбарини бошқарув бўйича вазифалари ҳам шундай функциялар йиғиндисидан ташкил топади. Ҳозирда назариётчилар тамонидан бошқарувнинг бир қанча вазифалари қайд этилган. Шулардан энг кўп айтилганлари қуйидагилардир: режалаштириш, ташкил этиш, буйруқ бериш, мотивация, раҳбарлик қилиш, мувоффиқлаштириш, назорат, коммуникация / алоқа йўли / тадқиқот, баҳолаш, қарор қабул қилиш, кадрларни танлаш, вакиллик, музокаралар олиб бориш ва хокозолар. Қуйида кутубхона-ахборот муассасаси раҳбарининг вазифасига кирувчи ишларга қисқача тўхталиб ўтамиз.