Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий

Ишнинг мақсади: 
рефлекс ҳосил бўлишида рефлектор ѐйининг ҳар бир 
бўғинининг ролини аниқлаш. Рефлектор жавобда ѐй бутун бўлиши 
зарурлигини исботлаш.
Ишнинг бажарилиши: 
1.
Спинал бақа танасининг турли қисмларига сульфат кислотанинг 0,5 % ли 
эритмасига хўлланган қоғоз парчалари ѐпиштириб, букиш ва артиниш 
рефлексларини кузатинг. 
2.
Тизза бўғими тагидан оѐқ териси айлантириб кесиб ташланг. Ана шу 
қисмга кислотага ботирилган қоғоз ѐпиштиринг. Рефлекс амалга ошиш-
ошмаслигини кузатинг. 
3.
Териси шилинмаган бақа оѐғининг орқа сонидаги тери ва мушаклари 1,5-
2 см узунликда бўйига кесилиб, қуймич асабини очинг ва уни кесинг. 
Рефлекс амалга ошиш-ошмаслигини кузатинг. 
4.
Бақанинг орқа миясини зонд ѐрдамида бузинг ва рефлекс амалга ошиш-
ошмаслигини кузатинг. 
5.
Бажарилган ишларни тасвирловчи расмларни чизинг (20-22-расмлар). 
6.
Хулосалар қилиб, дафтарга ѐзинг. 
20-расм. Рефлекс ѐйининг афферент қисмини (тери рецепциясини) 
бузиш.
 
 

---

36 
21-расм. Рефлекс ѐйининг ўтказувчи қисмини (қўймич асабини) 
бузиш.
22-расм. Рефлекс ѐйининг марказий қисмини (орқа мияни) бузиш. 
5-иш. Тюрк бўйича рефлекс вақтини аниқлаш 
 
Рефлекс вақти -
рецептор таъсирланишидан бошлаб то эфферент жавоб 
юзага келгунча ўтган вақт бўлиб, у қатор омилларга: МАТнинг функционал 
ҳолатига, таъсир кучига ва ишчи органнинг функционал ҳолатига боғлиқ 
бўлади. Масалан, асаб маркази ѐки ишчи орган чарчаганда рефлекс вақти 
узаяди, таъсир кучи ортганда эса рефлекс вақти қисқаради. Рефлекс вақти 
қуйидаги компонентлардан: рецепторлар ва эффекторларнинг яширин 
(латент) даражалари, қўзғалишнинг марказга интилувчи ва марказдан 
қочувчи асаб толаларидан ўтиш вақтида қўзғалишнинг асаб марказидан ўтиш 
вақти йиғиндисидан иборат.