Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети биология-тупроқшунослик факуьтети

Мураккаб саволлар
1.Механик элементлар фракцияси бир –биридан таркиби ва шаклига кўра қандай
фарқланади .
2.Тупроқнинг механикавий таркибига кўра бўлиниш принципи.
3. Тупроқ ҳосил қилувчи жисмларнинг механик ва минералогик таркиби тупроқ
ҳосил бўлишига қандай таъсир этади.
4.Тупрокнинг механикавий таркиби ( енгил қумоқ оғир) унинг аграномик
хусусиятлариига тасирини тушинтиринг
5. Турли зона тупроқлари бир хил механик таркибли нима учун ҳар хил аграномик
хусусиятга эга булади
6. Тупроқ структурасининг аграномик нуқтай назаридан хусусиятларининг
тушинтириб беринг.
7. Структура ҳосил бўлиши ва бузилишига сабаб бўлувчи жараёнлар қандай?
8. Структуранинг тупроқ ҳусусиятлари режими ва унимдорлиги ш
шаклланишидаги ролли.
9.Тупроқ физика-механикавий хоссаларини унинг таркибига боғлиқлигини
кўрсатиб беринг.
10.Физик-механикавий хосаларини аграномик баҳолаб беринг .
12.Тупроқдаги сув катигорияларининг тупроқ қаттиқ қисми билан қай даражада
боғлиқлиги .
13.Тупроқдаги сув шакилларининг ўсимликлар томонидан ўзлаштирилиши.
14. Тупроқнинг сув хоссаларини тавсифлаб беринг.
15.Тупроқ сувхоссаларига механикавий таркиб структура ва гумус ҳолатининг
таъсири.
16.Ўсимлик сўлиш намлиги нима ва қачон содир бўлади.
17. Тупроқ сув режими нима ва алоҳида шакларни кўрсатиб беринг .
18. Турли табиий зоналарда сув режимини бошқриш .
19. Тупроқ-гидрологик константалари нима .
20.Брипс-Шамтц тажрибаси ва уларнинг хато хулосалари қандай бўлган
21.Сув шаклларининг харакатчанлик турлари .
22.Тупроқ механик таркибининг қиёсий тавсифи (лабораторияда аниқлашнинг
усуллари: ҳаво оқимида, сувли муҳитда, Кашлин, Небель, тинч турган сувда).
23. Механик элементлар ўз таркибига кўра бир-биридан қандай фарқланади.
24. Тупроқ унумдорлигини бошқариш усуллари.
25. Тупроқ ҳавосининг хусусиятлари атмосфера ҳавосидан қандай фарқланади.
26. Тупроқ ҳавосининг ўсимлик ва тупроқ ҳаётидаги роли қандай.
27. Газ алмашиниши нима
28. Ҳаво режими остида ҳандай ҳодисалар ётади.
29. Ҳаво режимини бошқариш тадбирлари. Ҳаво режими агротехника ва
мелиоратив тадбирлар ўтказиш орқали бошқарилади.
30.Тупроқнинг иссиқлик режими остида қандай ҳодисалар тушунилади.
31.Тупроқдаги иссиқлик манбалари нималар.
32.Қумли саҳро тупроқлари билан тоғ зонаси тупроқларининг механик таркибида
қандай ўхшашлик бор.
33.Механик таркиб анализи маълумотларидан тупроқшуносликда қайси
массалаларни ҳал қилишда фойдаланасиз.
34.Қадимдан суғориладиган маданий тупроқлар билан янгидан суғориладиган
тупроқларнинг СМ даги фарқини тушунтиринг.
35.Качинский классификациясининг бошқа омиллар классификациясидан фарқли
томонларини изоҳлаб беринг.
36. Тупроқшунос сифатида илқим ва экологик ўзгаришларга муносабатингиз.
37. “Тупроқни асранг” мавзусида ўзингиз бирор – бир проект олармидингиз.
38. Фермер хўжалиги раҳбари бўлиб қолсангиз , бу фандан олган биилмларингизни
қўллай олишингизга ишончингиз қай даражада?
39. Тупроқшунос сифатида ушбу фанда янгилик ярата оламан деган фикрингиз
бўлса, уни қайси қисмга боғишлаагн бўлардингиз?
40. Физика қонуниятлари билан тупроқ физика қонуниятлари ўртасидаги
ўхшашликни мисол билан тушунтиришга харакат қилинг.
41. Тупроқни химоя қилишнинг асосий вазифалари ва хал қиилш йўллари.
42. Тупроқ пластиглиги назарияларини таҳлил қилинг.
43. Сунъий структорлар олдига қўйилган асосий талабларнинг моҳиятини очиб
беринг рН – ўзгариши.
44. Тупроқ сув режимини белгиловчи омилларнинг илмий таҳлилини беринг.
Этаси мисолида , нима учун кирлайди.
45.Ер юзасига тушган энергиянинг қайтариш катталигини тушунтиринг. Мисол
келтиринг.
46.Тупроқ унумдорлигини белгилашда бир қанча омиллар мавжуд.Лекин битта
омил доимо етакчилик қилади.У қайси омил деб ўйлайсиз.
47. Саҳро зоналарида ҳаёт умуман йўққа ўхшайди, лекин ундай эмас, буни
исботланг.
48. Тупроқларни диспергациясида нима учун Na сақловчи эритмалар ишлатилади?
49. Стокс формуласининг асл моҳияти нималарда намоён бўлади.Нима учун бу
формулада сувнинг +4°С ҳолати инобатга олинади.
50.Нима учун тупроқнинг ҲМ (ҳажм массаси) си доимо ўзгаришда бўлади, СМ
(сиғим масса) эса ҳам ўзгаради. Моҳиятини тушунтиринг.
“Тупроқ физикаси” фанидан оралиқ назорат саволлари

1. 
   Тупроқ физикаси курсининг мақсади, вазифалари, аҳамияти.
   
2. 
   Тупроқ физикаси фанининг ривожланиш тарихи.
   

3. 
   Тупроқ физикаси фанининг тупроқ унумдорлигини ҳамда қишлоқ хўжалиги экинларининг ҳосилдорлигини оширишдиги роли тўғрисида айтинг.
   
4. 
   М.В.Ломоносов тупроқшунослик ва айниқса тупроқ физикасини ривожланишига қандай хисса қўшди.
   
5. 
   Қадимги Русда тупроқ физикаси сохасида олиб борилган кандай ишларни биласиз.
   
6. 
   Овропа мамлакатларидаги олимларнинг тупроқ физикаси соҳасида олиб борган ишларига тахлил беринг.
   
7. 
   В.В.Докучаев, унинг шогирдлари ва замондошларининг тупроқшунослик, тупрок физикаси фанларини ривожлантиришдаги ролини айтинг.
   
8. 
   XX асрнинг 30 - 60 йилларида Собиқ Иттифоқ миқёсида бу фан соҳасида олиб борилган ишларга тахлил беринг.
   
9. 
   Ўзбекистон олимлари томонидан тупроқ физикаси сохасида бажарилган ишларга тахлил беринг.
   
10. 
    Тупроқ физикаси фанининг мақсади нима.
    
11. 
    Тупроқ физикаси фанини ўқитишда кўлланиладиган услубларни санаб беринг.
    
12. 
    Тупроқ физикаси фани қандай қисмлардан ташкил топган, уларнинг мазмуни.
    
13. 
    Тупроқ қаттиқ фазаси тўғрисида умумий тушунча беринг.
    
14. 
    Механик элементлар нима?
    
15. 
    Микроагрегатлар нима?
    
16. 
    Механик элементлар турлари тўғрисида тушунча беринг.
    
17. 
    Механик элементларнинг келиб чиқиши хусусида гапиринг.
    
18. 
    Механик элементлар таркиби, унинг бўлиниши тўғрисида сўзланг.
    
19. 
    Механик элементларнинг ката- кичиклигига таснифи, мохияти ва аҳамияти хақида сўзланг.
    
20. 
    Тупроқнинг дисперглик ва структураликкоэффициентлари нима ва уларнинг аҳамияти тўғрисида сўзланг.
    
21. 
    Тупроқнинг механик таркибига кўра таснифи, мохияти ва ахамияти хақида сўзланг.
    
22. 
    Н.А.Качинскийнинг таснифи моҳиятини тўла тушунтириб беринг.
    
23. 
    Тупрок механик таркибини ўрганиш услубларига қиесий тавсиф беринг.
    
24. 
    Тупроқнинг микроагрегат таркибини ўрганиш услубларига қиёсий тавсиф беринг.
    
25. 
    Н.А.Качинский бўйича механик ва микроагрегат таркибини аниқлаш услуби мохияти, анализ қилиш йўлларини ёритиб беринг.
    
26. 
    Тупроқ каттиқ фазасининг солиштирма массаси нима ва уни ўлчов бирлиги.
    
27. 
    Гупроқнинг хажм массаси нима ва уни ўлчов бирлиги.
    
28. 
    Солиштирма ва хажм масса кўрсаткичларини тупроқ профилида ўзгаришини тушунтириб беринг.
    
29. 
    Тупрокнинг умумий роваклиги нима ва у қайси ўлчов бирлигида ифодаланади.
    
30. 
    Тупроқ роваклигини турлари хусусида гапиринг.
    
31. 
    Нима учун тупроқ ғоваклиги ўзгарувчан бўлади.
    
32. 
    Тупроқ қоваклигини табақаланиши турлари ва уни ўрганишнинг ахамияти тўғрисида сўзланг.
    
33. 
    Тупрокнинг умумий физик хоссаларини қандай яхшилиш мумкин ?
    
34. 
    Тупроқнинг умумий физик хоссаларини ўрганиш услубларини айтинг.
    
35. 
    Тупроқ структураси нима?
    
36. 
    Тупроқ структурасини вужудга келтирувчи табиий омилларни қайси бирларини биласиз?
    
37. 
    С.А.Захаров бўйича тупроқ структурали бўлаклари таснифини айтинг.
    
38. 
    Ўзбекистон тупроқларининг структурали холати қандай?
    
39. 
    Структура қаси сабабларга кўра бузилади?
    
40. 
    Структурани тиклаш шароитлари ва усуллари тўғрисида нималар биласиз?
    
41. 
    Сунъий «структер» нима?
    
42. 
    «Структер» оддига қандай вазифалар қўйилади?
    
43. 
    Структурани тупроқдаги озуқа, сув ва туз режимларини белгилашдаги роли тўғрисида нималарни биласиз.
    
44. 
    Тупроқ структурасини ўрганиш услубларини айтиб беринг.
    
45. 
    Тупроқ суви нима ва уни қисқача ўрганиш тарихи?
    
46. 
    Тупрок суви ўрганиш соҳасида А.Ф.Лебедев, А.А.Родр, С.И.Рижов ишларига кисқача тариф беринг.
    
47. 
    Тупроқда гувнинг қандай шакллари учрайди.
    
48. 
    А.Ф.Лебрдев таснифи
    
49. 
    С.Н.Долгов таснифи
    
50. 
    А.А.Роде таснифи
    
51. 
    Кимёвий боғланган сув нима ва уни ўрганишнинг ахамияти ?
    
52. 
    Гигроскопик сув нима ва уни ўрганишнинг аҳамияти.
    
53. 
    Парда сув нима ва уни ўрганипшинг аҳамияти.
    
54. 
    Капилляр сув нима ва уни ўрганишнинг ахамияти.
    
55. 
    Гравитацион сув нима ва уни ўрганишнинг аҳамияти.
    
56. 
    Тупроқ суви шаклларни ўрганишнинг қайси услубларини биласиз.
    
57. 
    Тупроқдаги харакатчан сув шакллари тўғрисидаги назария ким томонидан очилган?
    
58. 
    Капиллярларнинг узилиш нимлиги (КУН) нима ва уни ўлчов бирлиги.
    
59. 
    Кунни миқдорини белгиловчи омилларга нималар киради?
    
60. 
    Тупроқнинг нам сиғими нима ва угш ўлчов бирлиги?
    
61. 
    Дала нам сиғими (Д11С) нима?
    
62. 
    Капилляр иам сикими (КНС) нима?
    
63. 
    Тўла нам сикими (ТНС) нима?
    
64. 
    Тупрок, суви ўз харакатчанлигига қараб нечта гурухларга бўлинади?
    
65. 
    Тупроқ суви харакатчанлиги ва уни нам сиғимини нима аҳамияти бор?
    
66. 
    Тупроқ суви харакатчанлиги ва нам сирими ўрганишни қандай услубларини биласиз?
    
67. 
    Тупроқ сув режими, намлик режими ва балансига тариф
    беринг.
    
68. 
    Г.Н.Вьюоцкий бўйича сув режими типларини айтинг.
    
69. 
    Музлаган сув режими нима?
    
70. 
    Ювиладиган сув режими нима?
    
71. 
    Даврий ювиладиган сув режими нима?
    
72. 
    Ювилмайдиган сув режими нима?
    
73. 
    Терлайдиган сув режими нима?
    
74. 
    Ирригацион сув режими нима?
    
75. 
    Ўзбекистон тупроқлари сув режими тўғрисида нималарни биласиз?
    
76. 
    Тоғ зонаси тупроқларининг сув режими.
    
77. 
    Тўқ тусли бўз тупроқларнинг сув режими.
    
78. 
    Типик бўз тупроқларнинг сув режими.
    
79. 
    Оч тусли бўз тупроқларнинг сув режими.
    
80. 
    Суғориладиган тупроқларнинг сув режими.
    
81. 
    Тупроқларнинг сув ўтказувчанлиги нима ва уни ахлмияти.
    
82. 
    Тупроқларнинг сув ўтказувчанлигига кўра таснифи ва уни мохиятини тушунтириб беринг.
    
83. 
    Тупроқларнинг сув ўтказувчанлигини ўрганиш услубларидан қайси бирини биласиз?
    
84. 
    Тупроқ иссиклигининг асосий манбалари тўғрисида нималарни биласиз?
    
85. 
    Тупроқ альбедоси нима?
    
86. 
    Қуёшнинг ўзгармас иссиқлик миқдори нима ва у неча каллорияга тенг.
    
87. 
    Тупроқнинг иссиқлик сиғими нима ва уни ташкил қилувчи кўрсаткичлар.
    
88. 
    Тупроқ иссиқлик ва температура ўтказувчанлиги нима?
    
89. 
    Тупроқнинг иссиқлик режими нима ва уни бошқариш усуллари тўррисида гапиринг.
    
90. 
    Тупроқ иссиқлик режими бошқаришда мульчматериалларнинг аҳамияти тўғрисида гапиринг.
    
91. 
    Тупроқ ҳаво ва иссиқлик режимларини тупроқ унумдорлигига таъсирини ўз худудингиз тупроқлари мисолида тушунтиринг.
    
92. 
    Тупроқ иссиқликини ўрганиш услубларини биласизми?
    

“Тупроқ физикаси” фанидан тест саволлари