Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети математика факультети «Математик моделлаштириш ва криптоанализ»

§8.16. Nidxem-Srederning transport protokoli.
Ushbu ptotokolda ikkikalitli, ya’ni ochiq kalitli shifrlash algoritmi va quyida keltirilgan belgilashlardan foydalaniladi:
P_Y(X) – X xabarni abonentning ochiq kaliti Y bilan shifrlash;
k_Y –Y abonentning qismiy kaliti;
Id_A – A abonentning identifikatori (nomi).
Ptotokolni amalga oshirish quyidagi qadamlrga asoslangan:
1. A→B: P_B(k_A, Id_A);
2. B→A: P_A(k_A, k_B);
3. A→B: P_B(k_B).
k_A, k_B qismiy kalitlardan abonentlar oldindan kelishib olingan algoritm asosida umumiy seans kaliti K ni masalan, K= k_Ak_B ko’rinishdsa hosil qilishadi.
Ushbu ptotokol A va B abonentlarning ochiq kalitlarini oldindan autentifikasiya qilishga asoslangan. Shu sababli ptotokolning 2-3 qadamlari abonentlarning o’zaro autentifikasiyalash va qismiy kalitlarni olinganligini tasdiqlash vazifasini bajaradi. A abonent qabul qilgan qismiy kaliti k_A 1-qadamda o’zi jo’natgan qismiy kalit bilan mosligini 2-qadamda tekshirib ko’rishi lozim. Xuddi Shu ishni 3-qadamda B abonent bajarishi kerak.
§8.17. X-509 standarti.
X-509 standartiga ko’ra kalitlarni tarqatish protokolida quyidagi belgilashlar ishlatilgan:
S_Y(X) – X xabar ostiga qo’yilgan Y abonentning raqamli imzosi;
sert_Y – raqamli imzoning kalitini tekshirishda foydalaniladigan Y abonentning sertifikati;
P_Y(X) – X xabarni Y abonentning ochiq kaliti bilan shifrlash (ochiq kalitli algoritm asosida);
T_Y – joriy xabarni shakllantirish vaqtida Y abonent tomonidan yaratilgan vaqt nishoni (belgisi);
R_Y – Y abonent tomonidan tanlab olingan tasodifiy son;
data_Y – Y abonent tomonidan xabarga kiritilgan maxfiy ma’lumotlar, ushbu parameter shart bo’lmagan parameterlar toifasiga tegishli.
k_Y – Y abonentning qismiy kaliti;
Id_Y – Y abonentning identifikatori.
1. A→B: sert_A, M_A=(T_A, R_A, Id_A, data_A, P_B(k_A)), S_A(M_A);
2. B→A: sert_B, M_B=(T_B, R_B, Id_B, R_A, data_B, P_A(k_B)), S_B(M_B);
3. A→B: R_B, Id_B, S_A(R_B, Id_B).
k_A, k_B qismiy kalitlardan abonentlar oldindan kelishib olingan algoritm asosida umumiy seans kaliti K ni hosil qilishadi.
Ushbu ptotokolda A va B abonentlarning ochiq kalitlarini oldindan autentifikasiya qilishga asoslangan.
Protokol nafaqat qismiy kalitlarni abonentlar bir-birlariga uzatishga, balki raqamli imzodan foydalanib, ular bir-birlarini o’zaro autentifikasiyalashga ham mo’ljallangan.
Protokolning 3-qadamida A abonent B abonentdan xabar olganligini imzolangan xabarni B abonentga jo’natish orqali tasdiqlaydi. Xabarlardan takroran foydalanishga asoslangan hujumlarni bartaraf qilish hamda aloqa kanalini blokirovka qilish va qalbaki xabarlarni jo’natilishini oldini olish uchun vaqt nishonidan foydalanilgan.