Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта-махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги

Глобаллашувда буюк географик кашфиётларнинг аҳамияти
Буюк географик кашфиётлар илм-фан учун катта аҳамиятга эга бўлди. Унинг натижасида география, тарих, этнография ва океаншунослик фанлари янги хулосалар, маълумотлар билан бойиди. Бундан ташқари, бу кашфиётлар туфайли янги денгиз савдо йўллари очилди. Бу йўллар Ўрта Ер денгизидан Атлантика океанига кўчди. Бу эса, ўз навбатида, жаҳон савдосини вужудга келтирди. Дастлабки халқаро савдо компаниялари вужудга келди, дастлабки халқаро битимлар, иқтисодий муносабатлар пайдо бўлди.
Глобаллашувнинг учинчи даври саноат тўнтариши билан боғлиқ. Саноат инқилобининг юз бериши ХVIII асрнинг ўрталаридан бошланди. Саноат инқилоби дастлаб тўқимачилик соҳасида юз берди. Бунга цех ишлаб чиқаришининг барҳам топганлиги ва сифатли матоларга талабнинг тобора ортиб бориши сабаб бўлди. Бу талабни фақат машиналар ёрдамидагина қондириш мумкин эди. 1733-йилда механик Жон Кейнинг тўқув дастгоҳи ихтиро қилиши бу талабнинг биринчи акс садоси бўлди. 1765-йилда Жеймс Харгривс механик урчуқ ихтиро қилди. Бу ихтирони у қизининг номи билан “Женни” деб атади. 1767-йилда чархпалак билан ҳаракатга келтириладиган йигирув машинаси яратилди. 1784-йилда Т. Модслининг токарлик дастгоҳини ихтиро қилиши ниҳоятда катта аҳамиятга эга бўлди. 1774-йилда Жон Уилкинсон чўян бўлаги марказидан ўқ чиқадиган тешик очишга имкон берувчи токарлик дастгоҳи ихтиро қилди. 1788-йилда дастлабки чўян қувурлар ясашга муваффақ бўлинди. Шу тариқа саноат инқилоби оқибатида мануфактура ўрнини фабрика ишлаб чиқариши эгаллади. Меҳнат унумдорлиги тез суръатлар билан ўса бошлади. 1807 йилда дастлабки пароход, 1814 йилда дастлабки паровоз кашф этилди. Темир йўллар, станциялар, портлар қурилиши жадаллик билан борилди. Айни пайтда аҳоли таркибида янги қатламлар – ёлланма ишчилар ва саноат буржуазияси шаклланди. ХVIII аср охирига келиб Буюк Британия дунёнинг биринчи саноат мамлакатига айланди. Буюк Британияда капитализм шиддат билан ривожлана борди. Ишлаб чиқаришнинг янги усули меҳнатни ташкил қилиш, хўжалик юритиш, ижтимоий меҳнат тақсимоти қиёфасини, муллка эгалик шаклини кескин ўзгартириб юборди.
Глобаллашувнинг кейинги даври ХХ асрнинг 70-йилларига тўғри келади. Бу жараён илмий – технологик, транспорт-коммуникацион, информацион соҳалардаги кескин инқилобий ўзгаришлар билан боғлиқ. Компютерлар, дастурлар асосида ишлайдиган машиналар, интернет вужудга келди. Глобаллашув фақатгина иқтисодий соҳа билан чегараланиб қолмасдан жамият ҳаётининг сиёсий, ижтимоий, маданий, маънавий ҳаётини ҳам қамраб ола бошлади. Мутахассислар фикрича, илмий-техник инқилоб натижасида инсоният индустриал жамиятдан постиндустриал жамиятга ўтади. Бу жараённинг асосий хусусиятлари сифатида қуйидагиларни кўрсатиш мумкин: ишлаб чиқариш жараёнларни комплекс холатда автоматлаштиришга ўтилиши; биотехнолигия кучайиши; энергиянинг янги турлари устида тинимсиз изланишлар олиб бориш ва ш.к.