Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

---

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА 
МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ 
МИРЗО УЛУҒБЕК НОМИДАГИ ЎЗБЕКИСТОН 
МИЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ 
ТАРИХ ФАКУЛЬТЕТИ 
 
“ЎЗБЕКИСТОН ТАРИХИ” КАФЕДРАСИ 
 
 
 
 
 
 
 
 
РЕФЕРАТ 
 
 
Мавзу: 
Амир Темур ва унинг авлодлари 
 
 
 
Топширди: Тахирова Н 
 
 
 
 
Тошкент-2014 
 

---

РЕЖА: 
 
Кириш. 
 
1.Амир Темурнинг ҳокимият тепасига келиши. 
 
2. Амир Темур давлатининг ташкил топиши. 
 
3.Амир Темурнинг ҳарами. 
 
4.Амир Темур фарзандлари. 
 
Хулоса. 
 
Фойдаланилган манба ва адабиётлар рўйхати. 
 
Илова. 
 
 
 

---

Кириш 
Марказий Осиё халқлари тарихини ўрганишда Темур ва темурийлар 
даврини муфассал ўрганмай туриб бу минтақанинг тарихига баҳо бериш 
мумкин эмас. Зеро, Марказий Осиё халқлари тарихида Темур ва темурийлар 
даври мамлакатнинг сиёсий-ижтимоий, иқтисодий ва маданий ривожланиш 
жараёнида улкан ижобий бурилишлар даври бўлган. 
Тарихга назар ташлар эканмиз, Мовароуннаҳр ҳудудида қанчадан – 
қанча асрларга татигулик воқеа ва ҳодисалар бўлиб ўтган. Аммо мустабид 
тузум вақтида ўз тарихимизга бўлган эътибор суст кечган даврдир. Шуни ҳам 
таъкидлаш керакки, Ўзбекистон мустақилликка эришгач ўз тарихимизни 
қайта ўрганиш жадаллик билан бошлаб юборилди. Хусусан ўша мутабид 
йилларида “қонхўр”, “жаллод”, “йўлтўсар” деб халқ онгига уқтирилган. 
Соҳибқирон Амир Темурнинг қандай шахс эканлигини нафақат бизни 
олимлар, балки бутун дунё олимлари исботлаб бердилар. 
Бинобарин, қарийб 500 йил ҳукумронлик қилган темурийлар сулоласи 
хусусида эса, жаҳон адабиётида илмий асарлар, романлар ҳамда саҳна 
асарлари яратилиб келинди ва яратилмоқда. Шунингдек, жаҳон олимлари 
томонидан темурийлар сулоласининг шажараси инглиз, француз ва немис 
тилларида ёзилган ва нашр қилинган. Бизда эса Темур шахсига ва унинг 
авлодига нисбатан “босқинчи”,“қонхўр” ва “жаллод” каби иборалар билан 
тамға босиб, халқ назаридан четлаб келинди. Ҳолбуки, Соҳибқирон Амир 
Темур ҳақидаги қўлёзма манбаларни чуқурроқ таҳлил қилинса, унинг 
“босқинчилик” ҳарбий юришларининг туб моҳияти нимадан иборат эканлиги 
бир қадар ойдинлашади. Зотан, Амир Темур Мовароуннаҳрда йирик 
марказлашган давлатни барпо этгач, эндиликда бутун куч-ғайратини туркий 
халқларни бирлаштиришга, яъни Турк ҳоқонлиги (552 745) давридаги турк 
халқининг мавқеъини қайта тиклаб, Улуғ Турон давлатини барпо этишга 
қаратган эди. 

---

Амир Темурга хос бўлган қатор фазилатлар ичида илм аҳлига эҳтиром 
ва ғамхўрлик алоҳида ажралиб туради. Мустақиллик йилларида биз улуғ 
бобомизнинг хотирасига муносиб эҳтиром кўрсатиш имконига эга бўлдик. 
Турон халқининг энг ёрқин даврларидан бири, шак-шубҳасиз, Амир Темур 
номи билан боғлиқдир. Юртбошимиз И.А.Каримовнинг қуйидаги сўзларида 
халқимизнинг улуғ давлат арбоби Амир Темур хотирасига бўлган 
муносабати мужассамлашган: “Амир Темур шахсини идрок этиш тарихни 
идрок этиш демакдир. Амир Темурни англаш ўзимизни англаш демакдир. 
Амир Темурни улуғлаш тарих қаърига чуқур илдиз отган томирларимизга, 
маданиятимизга, буюк келажагимизга ишончимизни мустаҳкамлаш 
демакдир”
1
. 
Кўп минг йиллик тарихимиз жуда кўп сулолаларни бошдан кечирди. 
Лекин ўзидан катта ёдгорлик қолдирган ва кўп йиллар ҳукм сурган сулола 
бу- темурийлар сулоласи бўлди. Бу сулола вакиллари Мовароуннаҳр, Эрон, 
Озарбайжон, Ироқ, Афғонистон ва Ҳиндистонни 288 йил (1370-1506; 1526-
1858 йиллари) идора қилдилар, ўша мамлакат халқлари тарихида сезиларли 
из қолдирдилар. 
1
И.А.Каримов, Амир Темур ҳақида сўз. Тошкент, “Ўзбекистон”, 1996, 34-б. 

---