Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий

Музокара кийими. Усти бошингиз макон, замон ва воқеликнинг 
табиатига тўғри келиши лозим. Расмий музокараларга одми рангдаги 

---

172 
кийимлар тўғри келади. Бўйинбоғ туси унинг эгаси борасида маълум 
тасаввурни пайдо қилиш имконига эга.: 
- қизил, сариқ – эркинлик, қатъиятлик; 
- қора тусда қизил безаклар – ўзига ишончнинг кучлилиги, муайянлик; 
- кўк ва тўқ жигарранг – бағрикенглик; 
- тўқ кулранг – ҳиссиётларга эрк бермаслик; 
- ҳаворанг – хотиржамлик; 
- яшил, сариқ – сергаклик. 
Бўйинбоғ ранги кўйлакка нисбатан оч рангда бўлмаслиги лозим. 
Бўйинбоғ савлатингизга мос келиши керак. Унинг узунлиги шимнинг 
камаригача бўлиши мақсадга мувофиқ. 
Расмий шароитда уст бошингизнинг охирги тугмасидан ташқари барча 
тугмалари тақилган бўлиши лозим. Эркаклар пайпоғи костюмга мос келиши, 
костюм рангидан тўқроқ, оёқ кийим рангидан очроқ тусда бўлиши мақсадга 
мувофиқ. 
Қўлқоплар, шарф ҳамда дастрўмол ранглари ва гуллари бошқа кийим 
унсурларига мос равишда тутилиши лозим. 
Устки кийимнинг тепа чўнтагига ручка, қалам, кўзойнак ва бошқа 
нарсалари солиб қўйиш мумкин эмас. 
Музокаравий қабуллар. Музокара хизматида музокаравий қабуллар 
муҳим аҳамият касб этади, чунончи, унда тақдимот масалалари билан бирга, 
ахборот ва махсус масалалар ҳам кўриб чиқилади.
Қабуллар марказий ташқи органлар ёки дипломатик вакиллар томонидан 
муҳим воқеалар ҳамда кундалик фаолият қаторида ҳам олиб борилади. 
Музокара баённомасида кундузга ва кечки, столга ўтказиш ва тик 
туриш, рафиқа билан келиш ёки уларсиз каби қабулларга бўлинади. 
Бугунги кунда қабулларнинг қуйидаги турлари кенг доирада тарқалган. 
Нонушта, тушлик, тушлик-буфет (швед дастурхони) фуршет ва коктейл 
қабуллар. 
Нонушта, одатда, чекланган доирада кам сонли кишилар учун 
мўлжалланган бўлиб, қоидага биноан унга фақат эркаклар таклиф қилинади. 
Нонуштани соат 12-15ларда ташкиллаштирилади. Нонушта таркиби 
меҳмонларнинг миллий таомномасини ҳисобга олган ҳолда тузилади. 
Одатда, у бир-икки совуқ газак, битта балиқли ва гўштли иссиқ овқат ҳамда 
ширинликдан таркиб топади. Нонуштага биринчи овқатни тортиш қабул 
қилинмаган. 
Баъзида нонушта давомида вино, якунроғида эса шампан виноси, кофе, 
чой тортилади. Келган меҳмонларни дастурхон ёзилган жойдан бошқа 
алоҳида хонада кутиб олинади. У ерда шарбат, минерал сув, қуруқ мева, 
зайтун меваси ва бошқа енгил газаклар таклиф қилинади. Айни пайтда, 
меҳмонлар бир-бирлари билан танишадилар, қизиқарли суҳбатлар учун 
мавзулар пайдо бўлади. Шундан сўнг, меҳмонлар дастурхонга таклиф 
қилинади. 

---

173 
Нонушта одатда бир ярим соат давом этади, ундан бир соат дастурхонда 
овқатланишга кетса, қолган ярим соат овқатдан кейин тарқатиладиган кофе 
ёки чой билан ўтказишга кетади. Нонуштани якунлаш (тушлик ва кечки 
овқатда ҳам) қабул эгасининг измида бўлади. Аммо баъзи мамлакатларда бу 
имконият меҳмонлардан каттага (даражага боғлиқ) берилади. 
Тушлик қабулнинг энг тантанавор ва обрўли тури ҳисобланади. У, 
авваламбор, қабул ўтказилаётган тадбирнинг қай даражада муҳим 
эканлигини кўрсатиш имконини беради. Тушлик соат 19 ва 21 лар орасида 
ўтказилади. Одатда, тушликка эркаклар билан уларнинг аёллари ҳам таклиф 
этилади. Тушликнинг таркиби нонуштага нисбатан бақувватроқ. Унда, 
албатта, биринчи овқат бўлади. Ичимликлар нонуштаникидан фарқ 
қилмайди. Тушлик одатга биноан икки-уч соат ва ундан кўпроқ давом этиши 
мумкин. Тахминан дастурхон атрофида ўтказилган бир ярим соатдан сўнг 
бошқа хонага ўтилиб, чой ёки кофе устида суҳбат қуриш мумкин. Баъзида 
эса шу чой-кофе тушлик дастурхонида ҳам узатилиши мумкин. 
Кечки овқат соат 21 ва ундан кечроқ вақтда бошланиши мумкин. 
Тушликдан у қабул ўтказиладиган вақти билан ажралиб туради. Биринчи 
овқат берилмаслиги мумкин. 
Обед-буфет, фуршет ва коктейл – энг кенг тарқалган ҳамда турли 
сабаблар билан ўтказиладиган қабул турларидир. Ўтказиладиган жойига 
қараб, одатда, унга кўпроқ одамлар таклиф қилинади. Бу қабуллар соат 17 ва 
21 лар орасида ташкил этилиб, фуршет ва коктейлда ўтирилмайди, тушлик-
буфетда эса унча катта бўлмаган беш олти кишилик столларнинг бирига 
ўтказилади. Меҳмонлар газак ва ичимликларни махсус дастурхондан олиб 
таъбга қараб истаган столларидан бирига ўтиришлари мумкин. Ташриф 
вақтлари қабулнинг бошланиши ва якунланиши кўрсатилган таклифномалар 
асосида аниқланиб, нонушта ва тушликдагидек аниқ вақтга келиш шарт эмас, 
унга бироз кечикиш одобсизлик саналмайди. Аммо қабул бошланишининг 
дастлабки икки соатида уни ташлаб чиқиб кетиш ножоиз. Зотан, маълум бир 
шарт-шароитдан келиб чиқиб, зарурият туғилган бўлса, мезбондан узр сўраб, 
унинг рухсати билан қабул ҳақида бир нечта яхши фикрларни билдириб 
кетиш мумкин. 
Шампан бокали. Қоидага биноан соат 12 да бошланиб, бир соатлар 
атрофида давом этади. Бундай қабулни ўтказиш учун миллий байрамнинг 
йиллиги, элчини кузатиш, мамлакатда делегацияни кутиб олиш, 
кўргазманинг (фестивал) очилиши сабаб бўлиши мумкин. Қабул пайтида 
шампан виносидан ташқари меҳмонларга бошқа ичимликларни ҳам таклиф 
этиш мумкин (вино, шарбатлар, минерал сув). Ичимликлар ва газакларни 
официантлар тарқатадилар.