Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий

ДАВЛАТ ХИЗМАТЧИСИ ЭТИКАСИНИНГ МЕЗОНЛАРИ 
Инсон қанчалик тажрибали ва билимдон бўлса уни одоб масалалари 
шунчалик қизиқтира бошлайди. Ходимларнинг ахлоқий юксаклиги 
замонавий раҳбар бошқарув фаолиятининг муҳим сифат кўрсаткичи 
ҳисобланади. Бунга эришиш учун, аввало, раҳбарнинг ижтимоий – ахлоқий 
тайёргарлиги зарур. Бошқарув одобининг моҳияти ишлаб чиқаришни ташкил 
этиш ва бошқаришнинг барча иштирокчилари хулқ – атвори тамойил ва 
меъёрларини асослашдир.
Бошқарув одоби маъмурий ва хўжалик фаолиятини сифатли адо этишга 
йўналтирилган назарий–амалий этика билимлари ва амалий тавсиялар 
тизимидан иборатдир. Ижтимоий адолат, шахс эркинлиги, касбий покизалик, 
масъулиятни ҳис қилиш, табиатни авайлаб асраш унинг асосий тамойиллари 
ҳисобланади. 
Бошқарув одобида ахлоқий тавсифдаги, шахс хулқ – атворини ўрганиш 
билан боғлиқ меъёрий ҳужжатлар, бошқарув фаолиятига нисбатан ахлоқий 
талаблар, ишга алоқадор ахлоқий қоидалар ва ишланмалар ҳамда раҳбарнинг 
хизматидан ташқари хулқи, муомала одоби бўйича маслаҳатлар муҳим ўрин 
эгаллайди.
Давлат хизматчисининг асосий ахлоқий қоидалар қуйидагилар: 
- камтар бўлиш; 
- қўл остидагилар билан ҳушмуомала бўлиш; 
- одамларга кенг кўламда ўз фойдалилигини намоён этиш учун 
ҳокимиятга интилиш; 
- ўз ходимларини бошқарув фаолиятида қатнашиш учун фаол жалб 
этиш; 
- фойдали танқидни самимий қабул қилиш ва жамоат фикрини 
ҳурмат қилиш; 
- қўл остидагиларга ишонган ҳолда муносабатга мойиллик, уларни 
ўз ҳамфикрлари деб билиш. 
Ахлоқий баркамоллик раҳбарнинг ишбилармонлик сифатларидан бири 
ҳисобланади.Ахлоқий баркамол инсонлар ахлоқий фазилатларни ўзида 
мужассам этади. 
Раҳбарлик – масъулиятли вазифа. Уни шараф билан адо этмоқ учун, 
киши ўзи раҳбарлик қиладиган соҳани билишигина эмас, балки яна бир қатор 
сифат ва фазилатларга эга бўлмоғи керак.
Улар ичида аввало,
1. тил ва нутқ

---

103 
2. Изланиш. Янгиликка интилиш ва ҳар бир янгиликни амалиётга татбиқ 
этиш изланувчанликдир. Раҳбар шахснинг изланувчанлиги ўз малакаси ва 
тажрибасини ошириб беришда кўринади. Ташаббускорлик – изланувчанлик 
самарасидир. Янгиликка ўч раҳбар шахс ташаббускор бўлади ва ўз ишини 
қониқарли бажаради.
3. Замонавий билимлилик. Киши ўзи яшайдиган даврнинг энг илғор 
тушунчаларини ўзлаштирса, замонавий билимга эга бўлади. Раҳбар 
шахснинг замонавий билимга эгалиги эса ҳозирги замон бошқарув сирларини 
билиши, сиёсий онглилик ва дунёвий тараққиётни англаши билан
белгиланади.
4. Ватанпарварлик. Инсон ўз юртини севса ватанпарвар ҳисобланади. 
Раҳбар шахс эса ўз Ватанини севишидан ташқари, унинг тараққиётини 
таъминлаши керак. Кечани кеча, кундузни кундуз демай ўз халқига
хизматини қилиш раҳбар шахс учун ватанпарварликдир.
5. Юртга садоқат. Одам ўз юртини обод қилса, юртига садоқатли 
ҳисобланади. Раҳбар шахс эса юрт истиқболини белгиловчи изчил 
дастурларни бажариши, ҳаётни фаровон қилиши ва ўзгаларнинг оғирини 
енгил қилиш билан ўз юртига садоқатини намоён қилади.
Демак, Биринчи Президентимиз Ислом Каримов баён қилган дастлабки 
фикрга кўра, бу беш фазилат раҳбар шахс маънавиятининг асосий 
ҳислатларини ташкил қилади.
1
6. Фидойилик. Бирор киши улуғ мақсад сари қатъи ҳаракат қилса 
фидойилик қилган бўлади. Раҳбар шахс эса Ватан равнақи, юрт тинчлиги ва 
халқ фаровонлигини таъминлаш билан фидойилигини намойиш этади. 
Бугунги кун раҳбари ҳар бир ишда олдинги сафда бўлсагина фидойи 
ҳисобланади.
7. Ўз касбининг устаси. Ҳар ким танлаган касбини пухта билса, 
касбининг устаси ҳисобланади. Раҳбар шахснинг профессионаллиги деганда 
эса ўз касбини сўнгги ютуқларигача билиши билан бирга, бошқарув 
сирларини қатъи ўзлаштиришни ҳам тушуниш керак. Биринчи Президент 
унинг кўринишини “бошқаларга ўрнак бўлиши” деб белгилайди.