Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги

бошқара бошлаган 
эди. Бошқа томондан қараганда , чиндан ҳам бу 
бозорлар кўпчилик мамлакатларнинг жадал иқтисодий ривожланишига ёрдам 
берди ҳам. Лекин, халқаро савдо-сотиқ фақатгина ўз иқтисодий тараққиётига 
фойда келтирадиган мамлакатлар экспортига ёрдам беришини ва бу 
эндиликда экологик ҳамда ресурслар кризиси шароитида кечаётганини
ҳисобга олиш зарур. Шунинг учун бундай бозорнинг яратилиши исталган 
ёқимсиз мамлакатни бир зумда банкрот қила олади.
2
Хатто, баъзи мутафаккирларнинг фикрларига кўра, глобал ҳокимият 
(давлат) шаклланган бўлмаса ҳамки, бутун дунёни бошқараётган глобал 
бошқарув тизими шаклланиб бўлган ва у фаолият бажармоқда. Бу тизим 
асосида кам сонли умумжаҳон институтлари – Жаҳон Валюта Банки, Жаҳон 
Банки, Бутун жаҳон савдо тизими ҳамда бутун дунё муаммоларини ечаётган 
бир ховуч эгоэлита ётади, тақдири улар томонидан ҳал этиладиган жуда 
катта кўпчиликнинг эса бу ерда овози ўтмайди. Бу глобаллашув сиёсатининг 
кўпчиликдан иборат кишилар, ташкилотлар ва мамлакатларни шу 
озчиликнинг қўғирчоғига айлантириш қуроли бўлиб хизмат қилаётганини 
кўрсатади. Албатта, булар ҳақида одатда расман гапирмайдилар, аксинча, 
“бизнинг мақсадимиз – камбағалликни умуман йўқ қилиш” деган гаплар 
айтилади, аслида эса “ҳамма экканини ўради”, “бўлиб ташла ва ҳукмронлик 
қил” шиорлари остида амал қилинади. Зеро ҳозирги давр воқеалар ривожи ва
мантиқи айни шундай хулосаларга олиб келади. 
Чиндан ҳам неолбералистик фундаментализм сиёсати иқтисодий 
глобаллашув орқали жаҳон иқтисодий тизимини, халқаро ҳуқуқ тартиботини 
ҳамда миллат ва халкларнинг маданияти ва статусини ўзгартириш йўли 
билан бутун инсониятни икки катта ирққа – ўта бойлар ва ўта камбағаллар 
ирқига ажралиб кетишига олиб келмоқда. Табиийки, бунинг оқибатида ҳеч 
1
Батчиков 
С. 
Глобализация: 
управляемый 
хаос. 
Агентство 
политич.новостей 
http://www.apn.ru/publications/article19369.htm 7 апрел. 2009. 
2
Қаранг: Сергей Батчиков. Глобализация: управляемый хаос. Агентство политич.новостей 
http://www.apn.ru/publications/article19369.htm 7 апрел. 2009. 

---

85 
бир миллат, мамлакат, халқ ўзлигини сақлаб қола олмайдиган янги 
тартиблашув вужудга келмоқда.
Янги тартиблашув туфайли транснационал корпорацияларнинг (ТНК) 
жаҳон иқтисодий тизими хўжайинлари бўлиб олганлари ҳам шу хулосани 
далиллашга хизмат қилади. Маълумки, ТНК жаҳондаги ишлаб чиқариш 
фондларининг асосий қисмини ва молия оқимини, шунингдек, амалда бутун 
юқори технологиялар потенциалини ўз назоратлари остига олганлар. Айни 
шу шароитда инсоният интеллектуал ва табиий ресурсларини “сўриб 
оладиган насос” ишга туширилган, эндиликда бу ресурслар ишлаб чиқариш 
яхши ривожланган мамлакатларга осонгина оқиб ўтаверади. Натижада 
бойларнинг янада бойиши, камбағалларнинг эса янада қашшоқлашиши 
кузатилади. ТНК эса ўз иқтисодий манфаатларини чеклашни асло 
истамайдилар.
1
 
Айни шу жараёнлар, бизнингча, ҳозирги