Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги м у ҳ а й ё ҳ а к и м о в а семасиология

фасл 
— қисм), 
фасл ойдан
(
фасл —
бугун, 
ой —
қисм)... ташкил топган ва шу 
аснода шаклланган. Буни қуйидаги жацваддан ҳам кўрип! мумкин:
№
Бутун
(семема)
" 'қ и с м "
(сема)
&
X
X
с
о
а
т
э ’
£
о
1
Й-
5
I
1
секунд
+ '
2
м инут
+
3
соат
+
4
сутка
+
5
ҳафга
+
6
ой
+
+
7
фасл
+
8
йил
+
Градуонимия. Лексик грапуонимия лексемаларнинг дара-жали 
муносабатидир: 
юрмоқ
— 
чопмоқ — югурмоқ — елмоқ — учмоқ.
81
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Г радуоним ик муносабат ўзбек тилш унослигида О .Б озоров (4), 
Ш .О риф ж онова (26), М .Н арзиева, А.Собиров (36) том о-нидан 
кенг очиб берилган.
Градуонимия муносабатида лексемалар ифодалаётган битга бел- 
гининг турли даражалари ифодаланади. Бундан, градуонимия — 
белги билдирувчи лексемалараро муносабат, деган ф икр келиб 
чиқмаслиги лозим. Д араж аланиш ҳосил кдлаётган лексемалар 
таркибида бир беягининг оалик ёки кўплик ҳолатларини акс 
этгирувчи семалар мавжуд бўлади. Аслида, шу семаларнинг икки 
ёки ундан ортиқлексемага хослигидан лексемаларнинг даражали 
кдтори келиб чиқади 1. М асалан, ёз - куз — қиш қатори «ҳаво 
ҳароратининг камайиб бориши» белгисинингдараж ама-дараж а 
о ш и б б о р и ш и н ат и ж аси д а ш ак л л ан ган . Д а р аж а л ан и ш ёз 
семемасцдаги «иссиқ» семаси, куз семемасидаги «илиқ» потенциал 
семаси, қиш семемасидаги «совуқ» семаси асосида рўй берган.
Г рад уон и м и к қатордаги б и р -б и р и га я қ и н л ек сем ал ар д а 
м а ъ н о в и й я қ и н л и к к у зати л ад и ва бу с е м а н т и к я қ и н л и к
с и н о н и м и я д ар аж аси д а бўлиш и ҳам м ум ки н :