Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги жиззах давлат педагогика институти

 Ҳимояда қўлланиладиган якка тактик ҳаракатларга ўргатиш 
Ҳимояда қўлланиладиган якка тактик ҳаракатларнинг асосий мақсади – 
рақиб жамоа ўйинчилари ҳатти-ҳаракатини кузатиш ва аниқлаш, тўп 
киритишдан, хужум зарбасидан, тўсиқдан қайтган тўпларни ―олиш‖ учун жой 
танлаш ва уларни йўналишига қараб, ўз вақтида зарур жойга етиб келиш, энг 
мақбул ҳимоя усулини танлаш, қўриқлаш (страховка) жойиши билиш ва шунга 
асосан ҳаракат қилиш, зарба йўналишини олдиндан пайқаб олиш ва тўсиқ 
қўйишдан иборат. 
Жой ва тўпни қабул қилиш усулини танлаш. Тайѐрлов машқлари. 
1. Олдинги (хужум зоналари) чизиқ атрофида икки хужумчи бир-бирига 
тўлдирма тўпни ташлайди, кутилмаганда уларнинг бири сакраб тўпни тўр 
ортига ирғитади. Қарши майдончада турган икки ҳимоячи ўз вақтида жой 
танлаб, тўпни илиб олиши лозим. 
2. Тўпни пастдан икки қўллаб, юқоридан икки қўллаб, пастдан бир 
қўллаб йиқилиб тўпни қабул қилиш учун 2 та ѐки 3 та тўп турли баландликка 
осилиб қўйилади. Махсус сигнал бўйича ўйинчи у ѐки бу қабул усулини 
бажаради. 
Тактикага оид машқлар. 
1. Тренер (ѐки бирор шуғулланувчи) юоридан ѐки пастдан (аниқ ѐки 
кучли) тўп киритади. Қабул қилувчи олдиндан тўп киритиш усули ва 
йўналишини пайқаб жой танлайди. 
2. Тренер ўз устига тўп ташлаб, тўр устидан хужум зарбаси ѐки 
чалғитувчи тўп ташлаш усулини бажаради. Ҳимоячи ўйинчи олдиндан хужум 
усулини пайқаб, ѐ қўриқлашга чиқади. 
3. Хужум қўювчи ѐки тўсиқ қўювчи ўйинчи ортида қўриқлаш ўйинини 
бажариш. 
Тўсиқ қўйишда шу малаканинг техникаси ва тактикаси ягона омил 
сифатида амалга оширилиши лозим: техникаси – зарба йўналишига нисбатан 
қўлларни тўғри қўйиш (кафтларнинг узоқ-яқинлиги); тактикаси – сакраш учун 
тўрдан зарур оралиқда жой танлаш, қўлларни кўтариш вақтини аниқлаш, зарба 
йўналишини аниқлаган ҳолда, қўлларни жойлаштириш. 

---

62 
4. Кўрсатма берилган йўналишда ижро этиладиган хужум зарбасига 
тўсиқ қўйиш; турли зоналардан (кўрсатма бўйича) берилган зарбага тўсиқ 
қўйиш. 
5. Бир зона турли усулда ижро этиладиган хужум зарбаларига (тўғри 
йўналишда-диоганал, гавдани ўнга ва чапга буриб, ѐнлама, ―заиф‖ қўл билан) 
тўсиқ қўйиш. 
6. Шу машқ, фақат бошқа зоналардан ижро этиладиган хужум зарбасига 
тўсиқ қўйиш. 
7. Узатувчи (боғловчи) ўйинчи кутилмаган зонага тўп узатган жойдан 
берилган зарбага тўсиқ қўйиш (тўсиқ қўювчи ўйинчи тўпни қайси зонага 
узатилишини пайқаб олиши, шунга яраша жой танлаш ва ўз вақтида тўсиқ 
қўйиши лозим).