Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ж. М.Қурбонов, З. Э. Мамарасулов

Иш жойидаги йўриқнома
. Ишга янги кирган, бир ишдан иккинчи ишга 
ўтказилган, бир машинадан иккинчи машинага, бир участкадан иккинчи 
участкага ўтказилган, гарчи вақтинча бўлсада, иш жойидаги йўриқномадан 
ўтказилиши шарт. 
Иш жойидаги йўриқномада қуйидагилар тушунтирилиши керак: ишчининг 
доимий ишлаш жойи, цехдаги технологик жараѐн ва хавфли участкалар, 
ишчининг доимий ишлаши зарур бўлган машинанинг ѐки станокнинг 
тузилиши, машинанинг хавфли жойлари, муҳофаза қурилмалари ва бошқа 
сақловчи воситалар, уларнинг вазифаси ҳамда улардан фойдаланиш қоидалари, 
ишга тайѐрланиш қоидалари, станокнинг созланганлигини текшириш, 
юргизиш-ўчириш асбобларининг ишлаши, станокнинг ерга уланганлиги, 
ѐрдамчи ва асосий қуролларнинг мавжудлиги. Шахсий муҳофаза 
аслаҳаларининг вазифалари ва улардан фойдаланиш қоидалари, иш кийимлари, 
махсус кийимлар, оѐқ кийимлари ва бош кийимларига қўйиладиган талаблар.
Иш жойини ташкил қилиш, бунда материал ва тайѐр маҳсулотларни 
жойлаштириш, иш жойларининг ифлос ва кераксиз нарсалар билан тўлиб 
кетишига йўл қўймаслик, йўллар, ўтиш жойлари ва иш жойларини тўсиб 
қўймаслик.
Транспорт воситалари, кўтариш кранлари ва механизмларни ишлатиш 
қоидалари ва бошқа ѐрдамчи воситалардан фойдаланиш тартиблари. 

---

50 
Бахтсиз ҳодисалар келиб чиқиши мумкин бўлган иш усулларини қўллашни 
тақиқлаш ва касб касалликларига олиб келиши мумкин бўлган саноат зарарли 
моддалари ҳақида тушунча бериш ва улардан сақланиш усулларини кўрсатиш. 
Йўриқнома ўтказаѐтганда аввало, одатдаги иш шароитида ишчи ўзини 
қандай тутиши кераклиги ҳақида маълумот берилади. Лекин саноат 
корхоналарида баъзи бир фавқулодда ҳолатлар ҳам юз бериб қолиши мумкин. 
Масалан, авария, ѐнғин ва бошқа ҳолларда ишчи ўзини қандай тутиши, тез 
ҳаракат қилиши муҳим аҳамиятга эга. Шунинг учун мана шундай ҳолатларда 
қандай ҳаракат қилиш кераклиги ҳақида ҳам маълумот берилиши керак. Иш 
жойидаги йўриқномани уста ѐки бригадир ўтказади.