АМАЛИЁТ № 8
Амалиёт мавзуси: Керамик кристалл структурасининг тузилишини башоратлаш
Амалиёт режаси:
1. AВх ва АхВу– кристал структурага эга бўлган керамик композитлар;
2. AхByCz - кристал структурага эга бўлган керамик композитлар;
3. Мустакил бажариш учун топширик.
1. AxВy – кристал структурага эга бўлган керамик композитлар
Бази бир холларда катион ва анионлар заряд киймати бир бирига мосл келмай колади, бундай холларда AВх – умумитй кимёвий формула билан изохланадиган кимёвий бирикма хосил бўлади, бунда формуладаги х бирдан дан катта бўлган хар кандай бутун сонлар. Бундай кимёвий бирикманинг ёккол мисоли флюорит (CaF2).
Кўриб чикилаётган CaF2 – моддадаги ионларнинг rC/rA – радиуслар нисбатининг киймати 0,8 га тенг бўлиб 6.1 – жадвалга кўра унинг координацион сони 8 га тенг. Кальций иони кубнинг марказида жойлашади, фтор ионлари эса кубнинг 8 та бурчакида жойлашади. Буни натижасида хажми марказлашган куб кристал хосил бўлади. Модданинг кимёвий формуласи шуни кўрсатадики хар бир Ca+ - катиони ярими F- битта фтор аниони билан таъсирлашади. Шунинг учун хосил бўлган CaF2 – модданинг структура CsCl – структурасига ўхшаган бўлади (8.1 – расм). Худди шундай структурани ZrO2, UO2, PuO2 ва ThO2.
6.2 – расм. CsF2 – керамик модданинг кристал ячейкасининг модели: катионга бевосита тутуашган 8 та анион кизил чизик билан кўрсатилган
АхВу– кристал структурага эга бўлган керамик композитларга Fe2O3, Al2O3, Cr2O3 ва шу кабий крамик моддалар мисол бўла олади.
2. AхByCz - кристал структурага эга бўлган керамик композитлар
Креамик моддалар на факат иккита АВ элементлардан балик учта ва ундан ортик элементлардан ташкил топган бўлиши мумкин. Бундан ташкари бу элементларнинг бир бирига бўлган нисбатлари хам хар хили бўлиши мумкин. Бундай хоссларда хосил бўлган керамик моддалар AхByCz – умумий кимёвий формула билан ёзилади. Бу формуладаги x, y ва z бирдан катта бўлган хар кандай бутун сон. Бундай композитга BaTiO3 – керамик моддани мисол килишимиз мумкин. Бу модда таркиби икки турлаги Ba2+, Ti4+ катионлари ва бир хил учта O2+ аниондан ташкил топган. Унинг кристал структурасининг модели 8.1 – расмда тасвирланган.
8.1 – расм. BaTiO3 – керамик модданинг кристал структурасиниг модели
8.1 – жадвалда турли керамик кимёвий бирикмаларнинг кристаллографик шакили, rC/rA – радиуслар нисбатлари ва координацион сонилари келтирилган.
8.1 – жадвал.
Турли керамик моддалариниг кристалаографик шакиллари
Номланиши
|
Структура тури
|
Анионларнинг жойлашаши
|
Координацион сони
|
Мисоллар
|
Катион
|
Анион
|
Натрий хлори
|
AX
|
Ёклари марказлашган куб
|
6
|
6
|
NaCl
MgO
FeO
|
|
Сезий хлори
|
AX
|
Оддий куб
|
8
|
8
|
CsCl
|
Сфелерит
|
AX
|
Ёклари марказлашган куб
|
4
|
4
|
ZnS
SiC
|
Флюорит
|
AX2
|
Оддий куб
|
8
|
4
|
CaF2
UO2
ThO2
|
Перовскит
|
ABX3
|
Ёклари марказлашган куб
|
12(А)
6(B)
|
6
|
BaTiO3
SrZnO3
SrSnO3
|
Шпинель
|
AB2X4
|
Ёклари марказлашган куб
|
4(A)
6(B)
|
4
|
MgAl2O4
FeAl2O4
|
Do'stlaringiz bilan baham: |