Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ислом каримов номидаги тошкент давлат техника университети термиз филиали

Назорат учун саволлар

1.Янги корхоналарни ташкил қилиш асосида нима ётади?
2.Қайси омиллар янги корхона ташкил қилиш заруриятини асослаб беради?
3.Янги корхоналарни ташкил қилишдан мақсад нима?
4.Корхона ташкил қилишнинг асосий тамойилларини санаб ўтинг.
5.Корхона қачондан бошлаб ташкил қилинган деб ҳисобланиши мумкин?
6.Корхона Низоми нимани англатади?
7.Корхонани тугатишга нима сабаб бўлади?
8.Корхонани қайта ташкил қилишдан мақсад нима ва у қандай амалга
оширилади?
9.Корхона банкротлигининг асосий сабабларини санаб ўтинг.
10.Корхонани молиявий жиҳатдан соғломлаштириш нимани англатади?


3-маъруза. Кимё ва озиқ-овқат саноати корхонасининг асосий капитали.
РЕЖА:

1. 
   Асосий капитал-асосий фондлар таркиби, структураси, хисобга олиниши ва баҳолаш усуллари.
   
2. 
   Асосий фондлар динамикаси. Асосий фондлар қийматининг қайта баҳолаш индекслари.
   
3. 
   Асосий фондларнинг емирилиши ва амортизацияси.
   
4. 
   Жисмоний ва маънавий емирилиш моҳияти.
   

Замонавий иқтисодиёт фани асосий фондларни маълум бир истеъмол қиймати кўринишида ижтимоий меҳнат асосида яратилувчи, ишлаб чиқаришнинг моддий-буюмлашган материал омиллари қаторига киритади. Ҳозирги бозор шароитларида корхона кучи ва воситалари ёрдамида яратилган асосий фондлар ишлаб чиқариш қувватларини шакллантириш ва улардан фойдаланишга фаол равишда таъсир кўрсатувчи мулк ҳисобланади. Бутун халқ хўжалиги миқёсида асосий фондлар мамлакатнинг миллий бойлигини ташкил қилади.

Асосий фондлар корхона ишлаб чиқариш воситаларининг бир қисми бўлиб, ишлаб чиқариш жараёнида узоқ вақт иштирок этада ва ўзининг натурал-моддий ҳолатини йўқотмайди ҳамда ўз қийматини тайёрланаётган маҳсулотларга қисмлаб ўтказиб беради. Асосий фондлар қийматини тайёрланаётган маҳсулотга ўтказиш жараёни амортзиция деб, ушбу жараёнда тўпланган маблағлар эса амортизация ажратмалари деб аталади.
Иқтисодий мақсадларига кўра, асосий фондлар ишлаб чиқариш ва ноишлаб чиқариш фондларига тақсимланади. Ишлаб чиқариш асосий фондлари ўз моҳиятига кўра, корхонанинг ишлаб чиқариш потенциалини ташкил қилиб, уларнинг таркибига қуйидагилар киради:
* ишлаб чиқариш бинолари ва иншоатлари;
* узатиш қурилмалари;
* қувват машиналари ва ускуналари;
* ишчи машиналар ва ускуналар;
* транспорт воситалари;
* ўлчов ва тартибга солиш асбоблари ва қурилмалари;
* фойдаланиш муддати бир йилдан кам бўлмаган ва қонунчиликда белгилаб қўйилган қийматлардаги асбоблар ва ишлаб чиқариш инвентари.
Асосий ишлаб чиқариш фондлари ишлаб чиқаришда банд бўлган барча мутахассис ва ходимлар сони билан биргаликда, корхонанинг ишлаб чиқариш аппарати деб аталади.