Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги хамидов мухамадхан

 
Ғўзани жўяк ва пушталарга экиш. 
Ғўза ниҳолларини барвақт ва қийғос ундириб олиш мақсадида ва тупроқни 
ишлашнинг илмий асосларига биноан, ЎзПИТИ томонидан ғўзани жўяк ва 
пуштларга экишнинг янги технологияси ишлаб чиқилди. Бу усул ҳайдов 
қатламида тупроқ зичлигини узоқ вақт оптимал даражада сақланиб туришини 
таъминлайди. Бундай технологияда тупроқнинг устки қисмида ҳарорат чигит 
текис далага экилгандагиг қараганда, 1,0-3,0
0 
юқори бўлади, чигитлар эса 
барвақт униб чиқади, пахта ҳосили гектарига 4-8 центнер юқори бўлади. Янги 
технологиянинг ўзига хослиги қуйидагича: чигитни жўяк ва пуштага экиш учун 
текис ѐки бирмунча қия, тупроқ шўрланмаган, шунингдек, кам ва ўртача 
шўрланган, лекин шўри яхши ювилган участкалар танланади. Кузги шудгор 30-
40 см чуқурликда ўтказилади, жўякларнинг тўғри чиқиши учун ер сатҳи 
текислагич механизмлари билан текисланади ва молаланади. Сўнгра чигит 
экиш йўналишига қараб, баландлиги 25-30 см жўяк ва пушта олинади. 
Жўяк шундай олиниши керакки, чигит марзанинг ўртасига экиладиган 
бўлсин. Жўяк оралиғи 60 см (60 см лик қатор оралиғида экилганда) ѐки 90 см 
(90 см лик қатор оралиғида экилганда) дан қилиб олинади. Пушталар қатор 
оралатиб олинади. Ҳар пуштага чигит икки қатордан экилади. Бунда эгат 
оралиғи 180, қатор оралиғи эса 90 см бўлади.
Жўяк ва пушталарни кузда олиб қўйилгани маъқул. Ёғингарчилик кам 
бўладиган районларда пахта майдонлари чигит экишдан 8-10 кун илгари 
эрталаб суғорилади. Чигитни жўяк ва пушталарга экишда рамага нисбатан, 

---

11 
ғилдирак баландлигини созлайдиган мосламали СЧХ-4 сеялкасидан 
фойдаланилади. 
Пушталар ҳар бир эгатдан, жўяклар эса эгат оралатиб, июл ойидан бошлаб 
эса хар бир эгат суғорилади. Бунинг учун пушта ўртасидан чуқур эгат олинади. 
Ғўзани парвариш қилиш ва пахта ҳосилини териб олишда, текис 
майдонлардаги 
пахтазорларда 
ишлатиладиган 
машина 
ва 
қуроллар 
комплексидан фойдаланилади. 
Ҳозирги пайтда пахтакор хўжаликларда чигитни жўякка экиш усули кенг 
қўлланилмоқда, пушта оладиган мосламалар йўқлиги туфайли, пуштага экиш 
усули ҳозирча қўлланилмаяпти. 
Жўяк олиш КЗУ-0,5 чизелл-культиваторнинг рамасига махсус ўрнатилган 
жўяк олгич ѐки эгат олгич осилган КРХ-3,6 ѐки КРТ-4 культиваторлари 
ѐрдамида амалга оширилади.