Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги гулистон Давлат университети «Умумий физика» кафедраси

2. Трансформаторнинг юкламали иш режими
Трансформаторнинг юкламали иш режимида иккинчи чулғам учларига бирон R_H нагрузка уланади. Ундан ток утганда бу ток 2-чулғам атрофида магнитловчи куч хосил қилади. Натижада, бу куч таъсирида стерженда Ф₂ магнит оқими хосил бўлади. У стержендаги магнит оқимидан қиймати бўйича хам фазаси бўйича хам фарқ қилади. Натижавий магнит оқими биринчи чулғамдаги ЭЮК ни ўзгартиради. Бошқача айтганда 1-чулғамда мувозанат шарти бузилади. Мувозанат ҳолатни тиклаш учун 1-чулғамдан конпенсацияловчи ток оқа бошлайди. Бу ток хосил қилган магнитловчи куч 2-чулғам хосил қилган магнитловчи кучни компенсациялайди. Шундай қилиб, стержендаги магнит оқимнинг дастлабки қиймати тикланади. ток канча катта бўлса, шунча катта бўлади.
Электр қуввати 1-чулғамдан 2-чулғамга шу тариқа узатилади.
3. Трансформаторнинг киска туташув иш режими.
2-чулғам қаршилиги R_н=n бўлган нагрузкага уланган бўлса, трансформаторнинг бундай режимига қисқа туташув режими дейилади. Бундай режим трансформатор учун аварияни юзага келтиради, чунки 2-чулғамдаги ток 1-чулғамдаги ток бирдан ўн марталаб ошиб кетади. Шу сабабли трансформаторларда авария холатида уларни автоматик тарзда узиб қўядиган ҳимоя чоралари билан таъминланган бўлиши керак.
Киска туташув режимида 2-чулғамда ва U₂ бўлиб бирламчи чулғамда ва бўлади.
Одатда, қисқа туташув кучланиши бирламчи ўрам номинал кучланишининг 5-10 % ни ташкил этади. Бу пайтда 1 чулғамдаги магнитловчи ток 10-20 марта камайиб кетади. Магнит оқими ҳам натижада 10-20 марта камаяди, исроф бўлаётган оқим асосий оқимдан ошиб кетади.
4. Трансформаторнинг фойдали иш коэффициенти.
Трансформатор келтирилган қувват

Трансформатордан истеъмолчига берилган қувват

Исрофланган қувват бундан
Ф.И.К. бўлади.
Ҳозирги замон трансформаторида исроф Р_u номинал Р_н қувватнинг 1-5 % ни ташкил этади. Натижада 100 % га якинлашади.