Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона политехника институти «энергетика»

Ўлчов номери	Uа, В	Iнм, I	n, айл/мин
М, Нм

Исроф моментининг қиймати (Нм):

М = 9,55U_н.м · I_н.м/n, (3.16)
бунда U_н.м, I_н.м – ЮМ1 ва ЮМ2 юк машиналарнинг якор занжиридаги кучла-ниш (В) ва ток (А), жадвал қийматлари бўйича М = f (n) боғланиш графиги қурилади.
Т а б и и й х а р а к т е р и с т и к а л а р н и қ у -р и ш у ч у н қ и й м а т л а р н и о л и ш. Бунинг учун лаборатория қурилмаси қуйидаги кетма-кетликда юргизилади. К1 калити узилган холатда r_куш реостатида катта қаршилик қиймати ўрнатилади. Сўнг Р2 рубилник уланади, оқибатда ЮМ1 машинанинг қўзьатув чўлғамига кучланиш келади ва r_рr реостати ёрдамида номинал қўзьатув токи ўрнатилиб кейинчалик қиймати ўзгартирилмайди.
Р1 рубилникни улаб М электр двигателнинг якор занжирига кучланиш берилади. Секин аста юритувчи реостат ПР нинг дастаги «юргизиш» холатидан «ишчи» холатига ўтказилади ва r_куш реостати билан қаршиликни маълум қиймати ўрнатилганда электр двигателнинг тезлиги рухсат этилгандан (n = 2n_ном) ортмайди. Бу холатда К1 калити узилган бўлади. П1 қайта улагични улаб R_п потенциометри билан ЮМ2 машинанинг қўзьатув занжирида номинал қўзьатув токи ўрнатилади.
Р3 рубилникни улаб асинхрон машина тармоққа уланади. Кейин ПВ қайта улагичи аввал 1 холатга кейин эса 2 холатга уланади, V2 волтметр орқали олдин ЮМ1 машинанинг якор занжиридаги, кейин эса ЮМ2 машинанинг якор занжиридаги кучланишлар ўлчанади. Агар бу кучланишларнинг қутуби бир хил бўлмаса П1 ни қайта улаш лозим R_п потен-циометр орқали ЮМ2 машинанинг қўзьатув токини шундай қий-матини ўрнатиш керакки ЮМ1 ва ЮМ2 машиналарнинг якор занжирларидаги кучланиш бир хил бўлсин, сўнг К2 калити уланади. Бунда юк машиналарининг якор занжирларидаги ток қиймати нолга тенг.
М двигателни табиий характеристикасини қуриш учун керакли бўлган қийматларни олишда якор занжиридан қўшимча қаршиликларни тўла чиқариб юбориш керак. Бирданига r_куш реостатнинг сургичи (қаршиликни нолгача пасайтиради) ва R_п потенциометр сургичи (ЮМ2 машинанинг қўзьатув токини пасайтириш томонига) сурилади. Натижада юклама машина-ларининг якор занжирларида ток пайдо бўлади ва ЮМ1 маши-наси генератор режимида ишлайди ва М электр двигателида юк хосил қилади. Электр двигателнинг якори занжиридаги қарши-ликни ростлаш оқибатида унинг қиймати нолга тенг бўлади, айланма тезлиги рухсат этилган қийматидан ортмаслиги керак. Ўлчов ускуналардан қийматлар олинади. Кейин ЮМ2 машина-нинг қўзьатув токи секин аста кичрайтирилади, якор токи эса ортади ва рухсат этилган қийматигача етказилади (I_а = 1,2I_ном). Электр двигателнинг якор токи тенг интервал билан ўлчанади ва 3.2 - жадвалига қийматлар ёзилади. Жами 6-8 маротаба ўлчанади. Тажриба двигатели М2 валидаги момент қиймати (3.13) тенгламаси бўйича хисобланади ва бунда минус ишораси олинади табиий характеристикалар М электр двига-телини двигател режимига таалуқли). М = f (n) боғланишнинг графигидан хар қайси айланма тезлиги учун М олинади. Юк машинанинг моменти М_юм1 (3.25) тенгламасини қўллаб (1.14) орқали аниқланади.

3.2 – жадвал

Ўлчов ва хисобни номери	Ўлчовлар				Ҳисоблар					Илова