Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона давлат университети


-расм. Зуровонлик кучли, ресурслар камлигдиа кучи тортиб олинган ижтимоий иш ходими позаси



Download 1,52 Mb.
bet57/208
Sana21.02.2022
Hajmi1,52 Mb.
#64741
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   208
Bog'liq
Ижтимоий ишда бошқарувчанлик кўникмалари

1-расм. Зуровонлик кучли, ресурслар камлигдиа кучи тортиб олинган ижтимоий иш ходими позаси 55
Хар нарсага кодирлик-кучсизлик, жахл-айб, тушкунлик-айблаш ходимларда тез-тез учраб туради ва биз ўзимизда тунда автомобил чироги остида колган куёндек хис қиламиз. Биз худди шу хайвонлар каби котиб қоламиз ва харакат қилмайммз. Иш оким билан кетади, куп вазиятлар йўналиш бўйича халокатга олиб келади.
Нима учун супервизияда олинган кучсиз феноменда кераклигининг иккинчи сабабини куриб чикамиз. Селигман (1975) хайвон ва одамларни кузатиб, куйидаги назарий хулосага келди. Агар олдини олиб бўлмайдиган бирон нарса хакида кайгуришдан кўрксак, бошлаш истаги ва муаммони хал этиш харакати шунчалик кискаради.
Муваффакиятга эришишни тан олиш чекинади ва биз куркамиз, назоратни йукотамиз ва сунгра дахшатли ёрдамга мухтожлик, тушкунлик, ташвиш хиссини туямиз. Оилалар ўзлари ўрганган ёрдамга мухтожлик остида тўхтаб коладилар, балки ходимлар ҳам ушбу симптомни ўзларига юктириб оладилар. Харакатга келтирувчи супервизия билмаслик қобиғига ўралиб олган ва химояга ўтган ходимга карши туриш учун зарурдир. Супервайзерлар муваффакиятсизлик ва зерикиш мағлуб этган ходимларни қўллаб- кувватлаши ва якиндан ёрдам кўрсатишлари керак.
Таъсирланишнииг карама-каршилиги, матбуотдан олинган маълумотлар хар доим ҳам бизга болаларга нисбатан қилинаётган зуравонликни осонлик билан аниклаш нмкониятини бермайди. Бу холатда зўравон курбон синдромини курсатади. Бу хақида биринчи марта, Олссен банк уғриси камокхонадан кочиб, ўзининг икки ҳамрохини топиб ва Стокгольмдаги Кредирбанкка (Штренц 1980) уғирликка тушганда сўз юритилган. Улар пулга эга бўла олмаганлар, лекин улар банк ходимларини гаровга олганлар.
Бу вактда мехмонда бўлган Америка психиатри полициячиларни огохлантиради, яъни 72 соатдан сўнг зўравонлар ва курбонлар орасида кучли алока юзага келади. Бу алока асирларнинг кучсизлигидан юзага келади, кайсики улар ўзларини уғирловчиларнинг инсоний сифатлари ва ахлокий кадриятларига таъсир утказишга харакат қиладиларки, улар ўзларининг вазиятдан чикиб кетишларига янада ишонч хосил қиладилар.
Бундан ташкари, сиз ўзингизни зуравонингизга идентификация қилсангиз, бу сизни шахсан ёрдам мухтожлик холатидан озод этади. Бу жараен зўровонлик ўтказилган болаларга ҳам ўтади. Аклан ва жисмонан соғ колиш учун улар хар доим ўз ота-оналарининг факат яхши томонларини кўрадилар. Улар ўз кийновчиларига интиладилар, ва кўп холларда ходимлар бу вазиятни мухаббат деб баҳолайдилар.
Шафкатсизликка нисбатан жавоб кайтаришнинг мумтоз усули, биз бир неча сониялар ичида бизга хужум қилганликларига ишонмаймиз, агар хужум қилиш тўхтатилса, биз тинчланамиз. Вокеа тугаганидан сўнг, биз ўзимизни айблаймиз (шахарнинг у кисмида бўлмаслигим керак эди). Ижтимоий ишда болани химоя қилиш жараенида бу ойна каби акс этади. Инкор этилади. Биз шафкатсиз муносабат куринишларини инкор этамиз. Шундай чиройли она кандай қилиб ўз боласига шафкатсизларча муносабатда бўлиши мумкин?
Иккинчи боскич - жисмоний инфантиллик ва бу бизнинг оила билан касбий алокамизда акс этади. “Келинг, ишни олиб борамиз” - куп холларда “келинг хеч нарса қилмаймиз” маъносини англатади. Оила бизни четлата бошлайди, биз эса ташаббусни ва бирон бир харакатга йўналган хисларимизни йуқотамиз.
Охирги боскич - тушкунлик, ходимлар барча нотўғри бажарилган ишлар учун ўзларини айблайдилар.
Нима учун супервизия бу кадар зарурлигининг кейинги сабаби шундаки, куп холатларда энг яхши ходим малакасини олган ижтимоий иш ходимлари 2,5 йилдан сунг касбий куйиш холатига тушиб коладилар.
Улар мижозга нисбатан кизикишларини йукотадилар. Ва факат уларга куч берувчи ва фаоллаштирувчи супервизиядан сунггина улар ўзларининг бўшликка тушиб колишларини янада сезгир ва энг яхши ходим бўлиш учун ишлатишлари мумкин.
Супервизиясиз улар касбий кобилиятларини йукота бошлайдилар, такаббур, ўз вактини бекорга утказадиган бўлиб коладилар. Ходим факат ўзи учун кулай бўлган ғоянинг устунлигига буйсуниб колиш и мумкин. Масала шундаки, устунликка эга бўлган ғоялар колган барча ғояларни чикариб ташлайди ва амалибтни кнсиб куяди.
Таснифлаш яхши, факат у бошка масалаларни четга суриб куймаслиги лозим. Масалан, Лестер Чэпман иши болага зуравонлик утказилган, деб эмас, балки жойлаштириш сифатида тасниф қилинган. (Лестер Чэпман тергов иши бўйича хисобот 1979). Қотиб қолган огохлик.
Устунликка эга беляши мумкин ва тажовузкор болалар ота-она томонидан зуравонлик курсатилган болалар, деб эмас, балки муаммоли болалар деб каралади, реабилитация шунчалик эгаллаб оладики, шафкатсиз муносабатга каратилган имонни бефарқ колдирамиз. Ижобий стреотипизация ҳам жой эгаллаши мумкин. Бинобарин, миссис Хенри кекса аёл, у бажара олиши мумкин эди. У кора танли, у бажара олиши мумкин эди.
Чунки миссис Хенри буви эди, у бажара олиши мумкин эди. Шунинг учун ҳам, миссис Хенри имкониятсиз вазиятда ҳам хеч кимдан кўтиш мумкин бўлмаган холда у бажара олиши мумкин эди. Мухаббат устун ғоя бўлиши мумкин. Чунки ота-оналар ўз фарзандларини яхши курадилар, улар ўз фарзандларига зарар етказишлари мумкин эмас. Албатта, бўларнинг барчаси ёлғон. Супервизия хар доим устун ғояларни бекор қилиниши лозим.
Нима учун супервизия бу каби мухимлигининг охирги сабаби - бу феномен -Ишнинг охирги ёпилиши (Ридер ва бошк,. 1993). Ўзлариниг боғлиқларидан куркувчи ота-оналар умидсизлик билан ўзларини назоратдан ташкарида, деб хис эта бошлайдилар. Уларнинг хайрон колишлари ва кайфиятларининг бузилишлари ўсиб боради. Ходимлар хакконий равишда вазиятнинг хавфли холатга утаётганлигини аниклайдилар. Спираль бошланади.
Ходимлар канчапик кўп хавфни хис этсалар, улар шунчалик кўп аралашадилар (ўз хукуқлари буйича), Ота-она ёлғондан ўзларини уларга ёнбосаётгандек кўрсатадилар, агар ходим бу ёлгонга ишонса, улар хакикатан ҳам ёнбосадилар, лекин бу бола учун аҳамиятли даражада хавф солиши мумкин. Ридер ва бошкалар таъкидлаганидек (1993): “Назоратнинг камлиги хеч кандай назоратнинг йўқлигидан кура купрок хавф солиши мумкин”.
Аралашув хукмрон ва катьиятли бўлиши лозим, вазият баҳоланиши ва бола доира назоратсиз айланишидан олдин химоя этилиши керак.... ”Агар ўз касбининг усталари назоратни ўз кулларига олишни карор қилган бўлсалар, улар жуда куп нарсани ўз кўлларига олишлари лозим (132 бет)”.
Бола химояси ишининг мураккаблиги ўз касбининг устаси бўлган ходимни харакатсиз колдириши мумкин. Фаол супервизия чакирувчи ва янгиловчи сифатида бола химояси учун зарур. Бу каби хиссий супервизия тузилмасини таъминлаш учун етарли даражада очик бўлиш учун супервайзерлар. Ўз устида кандай ишлар олиб боришлари хакида кейинги бўлимда караб чиқилади.
Супервайзерларнннг ўз устларида иш олиб боришлари
Болалар
Супервайзерлар 2 тоифага ажралганлар. Шунинг учун ҳам улар зўравонликни бошидан кечирган бола бўлиш нима эканлигини билишлари зарур. Бу вазиятда нафакат жисмоний ва хиссий оғрикни, балки ноаник хисларни бошларидан кечиришларини билишлари зарур. Душанба кўпи сизни калтаклашди. Сешанба куни ота-онани сиздан мухаббатни кўтишди ва сиз кеча хис этган жахл учун ўзингизни айбдор, деб хис этасиз. Чоршанба куни сизни яна калтаклашди.
Хар бир супервайзер болалар маълум ёш даврида эга бўлиши мумкин бўлган ижтимоий, аклий ва жисмоний хусусиятлари хакида материалларга эга бўлиши лозим (Соғликни Саклаш Департаменти). Кенг доирадаги (оғир) вазиятларни хал этишда ходимлар стандарта енгил кўллайди.
Шунингдек, супервайзерлар бола химоясига тегишли бўлган конунчиликни яхши билишлари лозим. Конунда бола химояси хакида нима ёзилганлигини шунчаки гап-сўзлар оркали эмас, балки аник билишлари зарур. Улар ўз ходимларига суд сўровида иштирок этишлари учун калит сўзларни ёдлаб олишларига ёрдам беришлари лозим.
Ва нихоят, супервайзерлар зўравонликни бошидан кечирган бола билан ишлаш жараёнида энг мухим йуналиш - бу бола билан юзма-юз ишлаш кераклиги ва керак бўлганда унинг ака-ука ёки опа-сингилларини ҳам жалб этиш мумкинлигини билиши на ишонишлари лозим.

Download 1,52 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   208




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish