Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги денов тадбиркорлик ва педагогика институти

орқали аниқланади: 
НИ 
=
ТН
ж 

100% 
, 
ТН
б 
бу ерда: 
НИ – нархлар индекси; 
ТН
ж 
– жорий даврдаги истеъмол товарлари нархи; 
ТН
б 
– базис даврдаги истеъмол товарлари нархи. 
Нархлар ўзгаришини ҳисобга олиш қамровига кўра нархлар индексининг қуйидаги 
турларини ҳисоблаш мумкин: 
-
истеъмол нархларииндекси; 
-
улгуржи нархлариндекси; 
-
нархлар индекси – ЯИМдефлятори; 
-
экспорт ва импорт нархлариндекси. 
Нархлар индексидан фойдаланган ҳолда 
инфляция суръатини (ИС) 
қуйидаги формула 
орқали аниқлаш мумкин: 
ИС 
=
ТН
ж
 
−
ТН
б

100% 
ТН
б 
Масалан, истеъмол товарларининг нарх индекси 2008 йилда 112,6% га, 2007 йилда 116,8% га 
тенг бўлса, инфляция суръати қуйидагича бўлади: 
Инфляция суръати = 
116,8 
−
112,6

100 
=
3,7% 
фоиз. 
112,6 
Баъзи бир мамлакатларда инфляция суръати жуда юқори бўлганлиги сабабли, 
нархларнинг қанча вақт мобайнида 2 баравар ўсиши мумкинлиги «70 миқдори қоидаси» 
ёрдамида аниқланади. Бунинг учун 70 сонини инфляциянинг ўртача йиллик даражасига 
бўлинади. Бизнинг мисолимида бу кўрсаткич деярли 19 йилни (70/3,7 =18,9) ташкил этади, 
яъни инфляциянинг йиллик 3,7% даражасида 19 йилдан сўнг иқтисодиётдаги нархлар 2 
бараварга ўсади. 
2015 йилда озиқ-овқат маҳсулотларининг нархлари 1,3 фоизга ошиб, инфляция 
даражасига таъсири 0,6 фоизни, ноозиқ-овқат маҳсулотлари нархлари 8,8 фоизга ошиб, 
инфляция даражасига таъсири 2,9 фоизни ташкил этди. 
2015 йилда кўрсатилган хизматлар нархлари 10,7 фоизга ошди ва инфляция даражасига 
таъсири 2,1 фоизни ташкил қилди
1
. 
Келиб чиқиш сабаблари ва ўсиш суръатларига қараб, инфляциянинг бир қанча 
турларини фарқлаш мумкин.