Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги денов тадбиркорлик ва педагогика институти

“Иқтисодиёт назарияси" фани
 
Ўқув-услубий мажмуа
 
1
Манба: Муаллиф томонидан тузилган. 
172 
-
нархлардаражаси; 
-
реал фоизставкалари; 
-
истеъмолчининг қарздорлигидаражаси; 
-
истеъмолчиларни солиққа тортишдаражаси. 
S 
0 
16.2-расм. Жамғарма функциясининг графикдаги тасвири
1
 
 
Субъектив омиллар, асосан, истеъмолчининг ўзига, унинг руҳияти ва бозордаги хатти- 
ҳаракатига боғлиқ бўлади. Бу омиллар қаторига истеъмол ва жамғаришга бўлган мойиллик, 
келгусидаги нарх, пул даромадлари, солиқ, товарлар мавжудлиги даражасининг ўзгаришига 
нисбатан муносабатни киритиш мумкин. 
Даромадларнинг истеъмолга сарфланадиган улуши истеъмолга ўртача мойиллик 
(ИЎМ) дейилади: 
ИУ

М 
=
Истеъмол сарфларихажми 
Даромадлархажми 
=
С 
.
Y 
Даромадларнинг жамғармага кетадиган улуши эса жамғармага ўртача мойиллик 
(ЖЎМ) дейилади: 
ЖУ

М 
= 
Жамгармахажми 
Даромадлар хажми 
=
S 
.
Y 
Бизнингмисолимизда(16.1-жадвал)йиллардавомидадаромадҳажмиошибборишибилан 
ИЎМ пасайиб, ЖЎМ эса ўсиб бормоқда. Шуниси аҳамиятлики, истеъмолга ва жамғармага 
ўртача мойиллик кўрсаткичлари истеъмол ва жамғарманинг даромаддаги улушини англатар 
экан, улардан бирининг қандайдир миқдорга ўзгариши бошқа бирининг ҳам тескари 
йўналишда худди шундай миқдорга ўзгаришига олиб келади. Қисқача айтганда, 
ИУ

М
+
ЖУ

М
=
1,0
бўлади. Шунингдек, истеъмол ёки жамғармага кейинги қўшилган 
мойилликкўрсаткичиҳамаҳамиятлидир.Букўрсаткичистеъмолчидаромадинингнавбатдаги 
ўзгариши унинг истеъмол ва жамғармага нисбатан муносабати қандай ўзгаришини акс 
эттиради.