Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги даврон Қодиров. Диловар Қобилова анъанавий хонандалик

III- боб.
Анъанавий хонандалик малакаларини шакллантириш бўйича куйлаш учун тавсия этилган асарлар.

\

Ассалом³³Фурқат ғазали










Абдураҳмонбеги II
А.Навоий ғазали





Ёр истаб
Фурқат ғазали.










Мустахзод
Чокар ғазали.
















Фиғонким.
Фурқат ғазали.










Додимға ет








Чапандози гулёр
Муқимий ғазали









Жунун водийсиға
А.Навоий ғазали.









Санамо
Машраб ғазали.














Ўйнар
А.Навоий ғазали.












Уфори талқини Урганжи










Қўшимча куйлаш учун тавсия этилган
қўшиқлар















































Глоссарий

1	Сувора	Хоразм ашулачилик мактаби мумтоз ашуласининг номи.
2	Бешик қўшиқлари	Аллалар
3	Мавсум ва маросим қўшиқлари	Йилнинг тўрт фаслига ва халқнинг турли маросимларига бағишланган айтимлар
4	Эпик қўшиқлар	Турли халқ қаҳрамонларига ва турли тарихий шахсларга бағишланган достонлар
5	Катта ашула	Фарғона-Тошкент ашулачилик мактабида чолғу асбобисиз ликобчада(патнисаки ашула деб ҳам номланади) ижро этиладиган мураккаб ашула жанри.
6	Лой тутиш маросими	Юмор билан суғорилган маросим бўлиб,меҳнатга руҳлантириш вакайфиятини кўтариш маросими.
7	Шоҳ мойлаш маросими	Қўшга олиб чиқилган ҳўкизларнинг шоҳларига”Ёмон кўз тегмасин” деб зиғир мой суртиб,ёмон руҳлардан пок бўлсин, деб исириқ солинади.
8	Чой момо маросими	Сурункали давом этган қаттиқ шамолларни тўҳтатиш мақсадида ўтказилган.
9	Яс-юсун маросими	Чорвадорлар ўртасида қимизҳўрлик маросимисифатидаюзага келган.
10	Чарх қўшиқлари	Ип йигириш қуролида ишлаб қўшиқлар ижро этиш.
11	Ўрмак қўшиқлари	Ўрмак ўриш, гилам, шолча тўқиш жараёнида ижро этилган қўшиқлар.
12	Араб мақоми	Араб оламидага 12 араб мақоми
13	Уйғур мақоми	Уйғур халқининг Машраб мақомлари
14	Эрон дастгоҳи	7 эрон дастгоҳи
15	Озарбайжон муғоми	7 озарбайжон муғоми
16	Озан-Ошиқ санъати “Дада қўрқут” китоби	1300 йил аввал яратилган туркий ўзанлар санъати ва туркий оламда “ҳақ ошиғи”деб номланган китобдаги ижро жанри.
17	Бинниги услуби	Қўшиқни димоқ орқали куйлаш
18	Гуллиги услуби	Қўшиқни томоқ орқали куйлаш
19	Ишкамби услуби	Нафасни қорин бўшлиғи орқали ишлатиб куйлаш.
20	Резонанс	Товушни гумбаз, таълакка олиб куйлаш малакаси.
21	Вибрато	Товушга нола бериб тўлқинлантириб куйлаш
22	Тенор – альтино	Иккинчи октава ми нотасига етиб бориб, енгилва аниқ жаранглайди.
23	Лирик тенор	Илиқ, ёқимли товуш.
24	Лирико-драматик тенор	Ҳам лирик, хам драматик парчаларниижро этади, бироқ товуш кучи жиҳатидан драматик тенордан кейиндатуради.
25	Драматик тенор	Товуш кучли бўлиб, энг трагик ҳолатни ифодаэтишга лойиқ.
26	Характерли тенор	Ўзига хос тембрга эга товуш.
27	Баритон	Катта октаванинг ля нотасидан биринчи октава лянотасигача бўлган диапазонни қамраб олади.
28	Лирик баритон	Енгил жаранглайди, тенор жаранг- дорлигигаяқин, аммо баритон- ли тембрга эга.
29	Лирико-драматик баритон	Ёрқин тембр ва сезиларли кучга эга.
30	Драматик баритон	Товушда бир мунча қайғули жарангдорлик,диапазонинг марказий ва устки қисмида катта кучга эга.
31	Бас	Эркакларнинг энг паст овози катта октава фа нотасиданбиринчи октава фа нотасигача бўлган диапазонни қамраб олади.
32	Юқори бас ёки бас	Кантанте товушнинг баритонли тембриниэслатувчи ёрқин диапазонга эга.
33	Марказий бас	Бир мунча кенг имкониятларга эга бўлиб, диапазонива тембри бас характерини ёрқин ифодалайди.
34	Паст бас	Асосан қуюқ бас колоритига, диапазоннинг бир мунчақисқа юқори қисмига эга булиб, чукур, баққуват паст товушларниифодалайди.
35	Бас-октавистлар	Контроктавалиқатор товушларни қамраб олиши мумкин. Товушлари контроктавафа нотасига тушиб кетган холлари ҳам кузатилган.

“Анъанавий хонандалик” ўқув қўлланмаси учун фойдаланган адабиётлар рўйҳати

1. 
   С.Аббосов.Культурное наследие Азербайжана.Kamalak- PRESS – 2015.
   

2. 
   Sevda Qurbonalieva. Şəxsiyyat və musiqi. “ADİLOGLU” Baki – 2010.
   

3. 
   Musa Nabioğlu. Ozan-aşiq dunyasi. Baki. ”Nurlan”-2010,
   

4. 
   Эргаш Очилов.Умрбоқий қўшиқлар.Тошкент.”Шарқ” нашриёт-матбаа акциядорлик компанияси бош таҳририяти.Тошкент-2013 йил.
   

5. 
   Сокин Ш.Етти мулоқот (Ортиқ Отажонов билан кечки суҳбатлар) – Тошкент: “Ўзбекистон”,1994.18 бет.
   

6. 
   Обидова М.Тафаккур чечаклари.(Ўзбек халқ қўшиқлари).
   
   1. 
      Тошкент.1992 йил.4-5 бетлар.
      

7. 
   Сафаров. К.Очилов.Бойчечак.Болалар фольклори Меҳнат қўшиқлари.Тошкент.Ғ.Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти.1984 йил.325 бет.
   

8. 
   Имомов.Т.Мирзаев.Б.Саримсоқов.О.Сафаров.Ўзбек халқ оғзаки поэтик ижоди.Тошкент.Ўқитувчи.1990 йил.116 бет.
   

9. 
   Э.Очилов.Шода-шода марварид.Ўзбек халқ қўшиқлари.Тошкент. Шарқ. 2006 йил.
   

10. 
    О.Иброҳимов. Ж.Иброҳимов. Й.Ботиров. Мусиқа.4-синф учун дарслик. Ғ.Ғулом номидаги нашриёт-матбаа ижодий уйи. Тошкент-2003 йил.
    

11. 
    О.Матёқубов.Оғзаки анъанадаги профессионал мусиқа асосларига кириш.Тошкент.Ўқитувчи.1983 йил.
    

12. 
    “Қўшиқ - менинг борлиғим” (Р.Турсунов ва М.Дадабоева баҳси). Ўзбекистон адабиёти ва санъати” ҳафтаномаси.2008.25 апрель.
    

13. 
    Зоҳидов Ф.Комилжон Отаниёзов. –Тошкент: Ғ.Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти.1980.
    

14. 
    Замира Суюнова.Ёш хонандалар талқинида сўз талаффузи муаммолари.Илмий-амалий конференция материаллари.Тошкент-2006 йил.23 бет.
    

15. 
    Ўзбекистон санъати(1991-2001). Т.,2001.113 бет.
    
16. 
    Ўлмас Расулов.Анъанавий хонандалик ўқитиш методикаси.Мусиқий лицей ва коллеж ўқитувчилари учун ўқув услубий қўлланма. Тошкент.2006 йил.88 бет.
    

17. 
    Д.Қ.Қодиров.Олтин мерос.(Анъанавий хонандалик.)Ғ.Ғулом номидаги нашриёт-манбаа ижодий уйи. Тошкент-2016 йил.
    

18. 
    О.Иброҳимов.Р.Юнусов.Солфеджио.Дарслик.Тошкент.2004 йил. Ushbu nashr loyihasi “Og'a Xon xalqaro madaniyat jamg'armasi” (AK.MICA) ning Markaziy Osiyoda musiqa ijodiyoti sohasidagi tashabbusi
    
19. 
    nomli dasturi doirasida amalga oshirildi.
    

20. 
    «Ўзбекистон миллий энциклопедияси” Давлат илмий нашриёти ТОШКЕНТ.92 Ў-28 ў 358-2000 .ISBN 5-89890-160-4 2000/217 .217 бўлим.Абдуқодир Ҳайитметов.
    

21. 
    ^Амир Темур ва темурийлар даврида маданият ва санъат.Ғ.Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти.1996 йил.Т.Ғофурбеков.Мусиқа.37 бет.
    

22. 
    Ўзбек мусиқаси тарихи.Т.Е.Соломонова.Тошкент.Ўқитувчи.1981.14 бет.
    

23. 
    Мараим Жалилов.Қўшиқлар хрестоматияси.2-китоб.Тошкент-2003.103 бет.
    

24. 
    Г.М.Шарипова.Мусиқа ва уни ўқитиш методикаси.Тошкент.”Турон-иқбол”.2011.167 бет.
    

25. 
    Педагогик таълим. Д.Қодиров.Талабаларнинг куйлаш малакаларини шакллантиришда ҳижо ва безаклар устида ишлаш. 6-сон.2017 йил.
    

26. 
    Алишер Навоий.Лирика.”Ўқитувчи” нашриёти.Тошкент.1968 йил.
    

27. 
    © Г.И.Мухамедова,Хонандалик. 2007. Ўзбекистон давлат консерваторияси.Тахрир-нашриёт бўлими,
    

28. 
    Исроилова-Қосимова.Х.Анъанавий ҳофизлик.Тошкент.”Ворис – нашриёт”Мчж.2007 йил.48 бет.