Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги давлат солиқ ҚЎмитаси солиқ академияси

O’QITUVCHILIK MAS‘ULIYATI
Shaxs axloqini tavsiflaydigan belgilardan biri mas‘uliyatdir. Boshqa kishilar oldidagi o’z burchini anglash va uni kishi xulqining rag’batiga aylantirish, odam o’z faoliyatini boshqalarga ko’proq yaxshilik qtsilishga ongli va ixtiyoriy ravishda yo’naltirishi mas‘uliyat tushunchasining mazmunini tashkil etadi.
O’zbekiston Prezidenti I.A. Karimov Oliy Majlis kengashlarida so’zlagan nutqlarida O’zbekiston fuqarolarida ayniqsa, rahbar xodimlarda onglilik darajasini oshirish va topshirilgan ish uchun mas‘uliyat hissini ustirish muhim ekanligini qayta-qayta ta‘kidlamoqda. Mamlakatimizda demokratiyani yanada rivojlanitirish to’g’risida gapirib, demokratiya beradigan huquqlar mamlakatimiz xalqining manfaatlariga xizmat qilishi zarur, degan edi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida, islohotlarni amalga oshirish murakkab kechayotgan hozirgi davrda demokratiya bu-berilgan huquqlardangina iborat emas, balki yuksak fuqarolik mas‘uliyati hamdir. Bu huquqlar qanchalik ko’p bo’lsa, fuqarolarning jamiyat oldidagi mas‘uliyati ham shuncha yuksak bo’ladi.
O’qituvchining mas‘uliyati-mas‘uliyat tushunchasining butun mazmunini saqlagan holda muallimning faoliyati va ta‘lim-tarbiya jarayonining aniq vazifalarini ham o’z ichiga oladi. O’qituvchi zimmasiga bola shaxsini barkamol inson sifatida tarbiyalash mas‘uliyati yuklanadi. Muallim o’quvchilarga chuqur nazariy bilimlar berishi, uni hayotga, mehnatga tayyorlashi lozim. Shu bilan birga, u boladagi mavjud layoqat va qobiliyatlarni payqab, alohida yondashishi, unda mavjud bo’lgan ijobiy axloqiy fazilatlarni avaylab ustirishi lozim.
Muallim sinfda jamiyatning, xalqning, davlatning vakili sifatida o’quvchilar jamoasi bilan yolg’iz o’zi ish olib boradi. Bunday sharoitda o’qituvchining mas‘uliyati uning xulqini tartibga solib turadigan, boshqaradigan kuch, o’quvchilarga ta‘sir o’tkazish darajasining asosiy mezoni hisoblanadi. Jamiyatning kelajagi, ota-onaning umidi, nuri-diydasi-farzandning taqdiri, kelajagi uning qo’liga ishonib topshirilgan. Muallim o’quvchilarning bilimiga baho qo’yadi, baho esa jamiyatning, kattalarning, ota-onaning bolaga munosabatini belgilovchi mezon, omillardan biridir. Yaxshilik, adolat, sha‘n, qadr-qimmat insoniylik kabilarning mavjudligiga bolada ishonchni vujudga keltirish ham o’qituvchining mas‘uliyatiga bog’liq. Shunisi ham borki, buni ko’pincha nazorat qilib ham bo’lmaydi. Bu muallimning vijdoniga havola qilinadi.
O’qituvchilik qilayotgan yoki muallimlik kasbini tanlagan kishilar o’z zimmalariga qanchalik yuksak sharafli mas‘uliyat olayotganliklarini tasavvur etishlari lozim. Oliy va o’rta maxsus pedagogika o’quv yurtini bitirib, muallimlik faoliyatini boshlagan kishi barcha o’quvchilarga o’zini yaqin tutishi, odobi, odilligi bilan bolalarga ijobiy axloqiy namuna ko’rsatishi zarurligini yoddan chiqarmasligi kerak.