Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро юқори технологиялар муҳандислик-техника институти олий таълимнинг 5542000 – «Нефт ва газ конларини ишга тушуриш ва улардан фойдаланиш»

12.1. Ишлаш жараёнини кон-геологик назорат қилиш.

Ишлаш жараёнини кон-геологик назорат қилишга газ ва газконденсатни ер бағридан қазиб чиқариш жараёнини ўрганиш ва таҳлил қилишга, газ ва газконденсат уюмидан маҳсулот олиш ва сувланиш динамикасига, заҳи-раларни тўлароқ қазиб чиқаришга ва ишлаш жараёнини тавсифловчи бошқа кўрсатгичларга таъсир қилувчи омилларни аниқлаш киради.

Қатламнинг ишлаш жараёнини яққолроқ тасаввур қилиш учун режа-диаграмма тузилади.
Режа диаграмма мазкур қатлам усти бўйича тузилма харитаси бўлиб, унда шартли белгилар орқали, муайян бир сана учун қуйидаги қудуқлар котегорияси келтирилган бўлади:
1) ишлатишда бўлган газконденсат билан сув берувчи;
2) сувланганлик туфайли ишлатишдан чиқазилган;
3) газ олишга ўтказилганлиги туфайли ишлатишдан чиқазилган;
4) маҳсулот олиб бўлинганлиги туфайли ишлатишдан чиқазилган;
5) синаш вақтида сув берган;
6) синаш вақтида газ берган;
7) қатламнинг коллекторлик хусусиятларини ёмонлиги туфайли синаш даврида маҳсулдорсиз деб топилган;
8) ҳайдовчи;
9) пьезометрик кузатувчи
Маълумки, бундай диаграммани кўриб чиқиш, муайян санада конни ишлаш ҳақида тўла маълумот олишга ёрдам беради. Ишлаш ҳолатини ўзгаришини аниқлаш учун бундай диафаммалар ҳар хил саналарда тузилади.
Уюмни ишлатиш ва ишлаш ҳолати динамикасининг яна бир асосий кўрсатгичи бу қатламни ишлатиш графиги ҳисобланади. Ишлатиш жараёнида қатламни ҳолатларини ўзгаришини график тасвири қатламнинг алоҳида функцияларини тадқиқот қилишга уларнинг ўзаро алоқасини ўрганишга ёрдам беради
Қудуқларнинг маҳсулдорлигини ва сувланиш ҳолатини тавсифлаш учун қудуқларнинг бошланғич, жорий ва жами маҳсулот миқдорини кўрсатувчи харита - уюмни ишлаш харитаси чизилади. Унда марказдаги нуқта қудуқ деб олиниб, шу нуқтадан айлана чизилади. Айлананииг радиуси, масштабда πг² = Q формула орқали аниқланади ва айлананинг майдони қудуқ маҳсулотини Q (масштабда) тасвирлайди. Сувланганликни тавсифлаш учун айлана майдонини 100% деб оламиз ва агарда сувланганлик 25% га тенг бўлса, маълумки айлананинг 90⁰ сини ташкил қилади.
Бу хариталарда бошланғич ва жорий нефтлилик чизиқлари кўрсатилади.