Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро давлат университети тасвирий санъат тарихи

Қадимги Рим санъати.
Қадимги Рим санъати Апенин ярим оролларидаги кўпгина халқлар, жумладан, этрусклар, кейинроқ Рим босиб олган ерлардаги бошқа халқлар санъати таъсирида ривож топди. Рим империясининг биринчи императори Октавиан Август ҳукмронлик қилган йиллар (эрамиздан аввалги 27 йил - янги эранинг 14 йиллари) санъат ва маданиятнинг ҳақиқий ривожланган босқичи бўлди. Рим давлатининг "олтин асри" ҳисобланган бу даврда назариётчи меъмор Витрувий, тарихчи Тит Ливий, шоирлардан Вергилий ва Горациолар яшаб ижод этдилар. Меъморчилик ривожланди, шаҳар қурилиши авж олди.
Қадимги Римнинг энг катта биноларидан бири Колизей Амфитеатридир. Планда Кализей гигант овал бўлиб, унинг асоси 188x156 метр, деворларининг баланлиги 48,5 метрга яқин. Гладиаторлар жанги учун мўлжалланган бу қурилмага бир вақтнинг ўзида 55 минг томошабин сиққан. Рим меъморчилигининг яна муҳим ёдгорлиги "Ўамма худоларнинг қасри" - Пантеон ҳисобланади. Меъмор Аполлодор Домашоқий томонидан 118-125 йилларда қурилган бу бино антик дунёнинг энг катта гумбазли биноси бўлиб, унда Рим меъморчилигининг новаторлик хусусияти яққол кўзга ташланади.
Тасвирий санъат. Рим тасвирий санъатидан бизгача кўпгина ҳайкалтарошлик намуналари (рельеф, портрет, тематик композициялар) сақланиб қолган Римликларнинг портрет санъатидаги ютуқлари, айниқса каттадир. Республика даврида реалистик портрет ривожланди ва антик дунё санъатида етакчи ўринни эгаллайди.
Рассомлик ва амалий санъат.
Римнинг гуллаган шаҳарлари Помпей ва Геркуланумдаги бой, задогонларнинг уйлари деворларига ишланган суратлар Рим рассомлиги ҳақида маълумот беради. Деворий суратларда қадимги грек усталари ишлаган нусхалардан кўчирмалар, турли нақш, гул ва гирляндалар тасвири ҳам кенг учрайди. Бу уйларнинг поллари мозаика билан безатилган. Уларда сайёр актёрлар, денгиз ости манзаралари, урушаётган хўроз ва шунга ўхшаш воқеалар тасвирланган. Шундай мозаикалардан бири Фавна уйидаги Александр Македонскийнинг Эрон шоҳи Доро билан жанги тасвиридир.

Таянч тушунчалар.
Архитрав (грек. «arche» - бошланиши, лотин. «trabs» - тўсин) колонна капителларида ётган бирлаштирувчи тўсин.

Саволлар:
1. Этрудия санъати ва маданияти ҳақида сўзланг.
2. Қадимги Римда меъморчиликнинг ривожланиши.
3. Шу даврда тасвирий санъатнинг равнақи.