Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро давлат университети тасвирий санъат тарихи

11-МАЪРУЗА МАВЗУ: ҚАДИМГИ ИТАЛИЯ САНЪАТИ.
РЕЖА:
1. Қадимги Италия санъати, унинг географик ўрни, давлат чегараси.
2. Қадимги Рим санъати, тасвирий санъат ва ҳайкалтарошлик.
3. Рим санъати ва маданиятининг аҳамияти ҳақида маълумот.
Адабиётлар:
1. Абдуллаев Н.У. «Санъат тарихи» Том-1, Тошкент,
Ўқитувчи, 1986 й. (96-103)
2. «Исскуство стран и народов мира». Краткая
художественная энциклопедия. М., 1968. Том-9. (41-53)
МАВЗУНИНГ МАТНИ:
Эрамиздан аввалги VII асрнинг то янги эранинг V асрига қадар бўлган ўн икки аср мобайнида италияликлар санъати ва бадиий маданияти гуллаган даврини бошидан кечирди. Қадимги дунёнинг йирик давлатларидан ҳисобланган Рим империяси пайтида катта ҳажмдаги меъморчилик ансамбллари вужудга келди, меъморчиликнинг янги типлари пайдо бўлди. Италияликлар қадимдаги Греция санъати ва маданиятига зўр ҳурмат билан қарадилар. Уни ижодий ўзлаштирдилар, назариясини янги илмий билимлар билан бойитдилар. Реалистик портрет, тарихий мавзудаги рельеф яратиш, мозаика, амалий санъат борасидаги новаторлик намуналарини кўрсатадилар. Қадимги Италия халқлари ичида этрусклар бўлган. Улар эрамиздан аввалги VIII-VI асрларда Италиянинг ўрта ва ғарбий жанубий қисмини эгаллаганлар. Этрусклар қуриш санъатида катта муваффақиятларга эришдилар. Улар тошлардан катта-катта иморатлар солганлар, биринчи бўлиб тошдан гумбаз ва аркалар ишлаганлар. Этрурия шаҳарлари (Кере, Тарквини, Вейм, Клезиум) баланд, қалин, мустаҳкам деворлар билан ўралган. Кенг йўллар, мустаҳкам кўприк ва каналлар қурилган. Этруск ҳайкалтарошларидан бири Вулка ҳисобланади. У Римга Капитолийдаги Юпитер ибодатхонасини безашга таклиф этилган. Вулка Вейидаги Аполлон ибодатхонасининг декоратив ҳайкалларини ҳам ишлаган. Аполлон (Вейм Аполони деб юритилади) санъаткор ижодининг ўзига хос томонини характерлайди. Унда санъат ва нур худоси бўлган Аполлоннинг шахдам қадамлар билан одимлаб кетаётган вақти тасвирланган. Шаффоф, енгил либос остидан унинг ривожланган мускули ва кучли қомати кўриниб турибди. Этрурия жамиятининг энг гуллаган даври эрамиздан аввалги VII-VI асрларга тўғри келади. Эрамиздан аввалги VI асрдан бошлаб, Этруск санъатига Италиянинг жанубидаги грек колониялари санъатининг тасвири сезила бошлади. Этрусклар грек алфавитини, театр ва мифологиясини қабул қилдилар. Греклар сингари улар ҳам юзасига барельефлар тушурилган олтин тангалар чиқара бошладилар.