|
Адабиётлар рўйхати:
1.
Главатских М.М. SPSS и Statistica: современные
статистические анализы в психологических исследованиях.
— Ижевск: ERGO, 2009. — 88 с.
2. Наследов А. Д. Математические методы психологического
исследования. Анализ и интерпретация данных. СПб., 2004.
МАKTABGACHA TA’LIMDA RIVOJLANTIRUVCHI
MUHITNI TASHKIL ETISH
Sanobar Rajabova –Buxoro shahar MTBga qarashli 58 MTT
direktori
Аnnotatsiya
: Maktabgacha taʼlim uzluksiz taʼlim tizimining
boshlangʼich boʼgʼini xisoblanadi. Ushbu maqolada maktabgacha
taʼlim tashkilotlarida rivojlantiruvchi muhitning roli va muhimligi
tugʼrisida maʼlumot berilgan.
Аннотация:
Дошкольное образование является основным
звеном в системе непрерывного образования. В статье
обсуждается роль и значение развивающей среды в
дошкольном
образовании.
Annotation:
Preschool education is the primary link in the
system of continuing education. This article discusses the role and
importance of the developmental environment in preschool
education.
358
Kalit soʼzlar:
maktabgacha taʼlim, uzluksiz taʼlim, muhit,
rivojlanish, barkamol inson.
Ключевые слова:
дошкольное образование, непрерывное
образование, окружающая среда, развитие, гармоничный
человек.
Keywords:
preschool, continuing education, environment,
development, harmonious person.
Maktabgacha ta’lim sohasi uzluksiz ta’lim tizimining
birlamchi bo‘g‘ini hisoblanib, u har tomonlama sog‘lom va
barkamol bola shaxsini tarbiyalash va maktabga tayyorlashda
g‘oyat muhim ahamiyat kasb etadi. Bugungi kunda Maktabgacha
ta’lim muassasalari tarbiyalanuvchilarining ta’lim-tarbiyasi
masalasi davlatimiz, hamda yurtboshimiz Sh.M. Mirziyoyev
e’tiborida turgan dolzarb masalalaridan biridir. O‘zbekiston
Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev rahbarligida 2017 yil
16-avgust kuni bo‘lib o‘tgan yig‘ilishda maktabgacha ta’lim
tizimini
tarkibiy
jihatdan
tubdan
isloh
qilish,
mazkur
muassasalarga bolalarni to‘la qamrab olish bo‘yicha muhim
vazifalar qo‘yilgan edi. Bu boradagi tahlillar natijasida qisqa
vaqtda uchta yirik hujjat — O‘zbekiston Respublikasi
Prezidentining 9-sentabrdagi “Maktabgacha ta’lim tizimini tubdan
takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-3261-sonli
Qarori, 30-sentabrdagi “Maktabgacha ta’lim tizimi boshqaruvini
tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PF-5198-
sonli Farmoni hamda “O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha
ta’lim vazirligi – faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida”gi PQ-3305-
sonli Qarori imzolangan. Mazkur sohani takomillashtirish
maqsadida qabul qilingan dasturda maktabgacha ta’lim sohasi
uzluksiz ta’lim tizimining birlamchi bo‘g‘ini sifatida, bu
jarayonda maktabgacha ta’lim muassasalarining bolalar huquqiy
savodxonligini shakllantirishdagi o‘rni hamda, respublikada
ta’lim-tarbiya tizimi va barkamol avlodni tarbiyalash davlat
siyosatining asosiy ustuvor yo‘nalishi ekanligi ta’kidlangan.
Barkamol inson tarbiyasini tashkil etish azal azaldan
xalqimizning ezgu orzusi, ijtimoiy jamiyatning muhim talabi va
asosiy maqsadi, millat ma`naviyatining uzviy bir qismi bo`lib
kelgan. Har bir oila farzandlarining barkamol ulg’yib o’sishi
uchun oila, mahalla va maktabgacha ta’lim muassasasi
359
hamkorligida ma’suldirlar. Oilada bola tarbisi uchun ota-onaning
mas’uliyati alohida e’tiborga molik hisblanadi. Bola tarbiyasini
ona qornidan boshlash maqsadga muvofiq bo’ladi. Ushbu fikrni
bir qator Sharq mutafa fikirlari ham ta’kidlab o’tishgan. Bolani
tarbiyalash uchun, avvalo ota-onaning o’zi tarbiyalangan bo’lishi
kerak. Faqatgina ham jismonan, ham ma’nan sog’lom ota-onadan
sog’lom farzand dunyoga keladi. «Sog’lom avlod deganda,
shaxsan men, eng avvalo sog’lom naslni, nafaqat jismonan
baquvvat shu bilan birga ruhi-fikri sog’lom, imon-e’tiqodi butun,
bilimli, ma’naviyati yuksak, mard va jasur, vatanparvar avlodni
tushunaman» , deb ta’kidlaganlar.
Ushbu fikrni har bir ota-ona, pedagog, tarbiyachilar tushunib
yetmog’i va o’ziga shior qilib olmog’i lozim. Farzand tug’ilgan
kunidan boshlab dastlab oila muhitida tarbiyalanadi. Bu davrda
bolani to’g’ri ovqatlantirish, to’g’ri parvarish qilish juda muhim.
Bir yoshgacha bo’lgan davrda bola o’ziga yaqin kishilarni
ko’rganda xursand bo’ladi, rangdor o’yinchoqlarni xush ko’radi.
Bu davrda bolani alla, ma’noli erkalashlar, chiroyli o’yinchoqlar
orqali tarbiyalab borish lozim. 1 yoshdan 3 yoshgacha bo’lgan
bolalar esa turli o’yinchoqlarni o’ynay boshlaydilar, asta-sekin
nutqi rivojlana boshlaydi. Bu davrda bolalar o’yin orqali bir-
birlari bilan aloqa bog’laydilar, tasavvur, fikrlash jarayoni
shakllanadi. Bu vaqtdan boshlab bolalarga do’stlik, inoqlik,
o’zaro hurmat, bir-biriga yordam tushunchalarini sodda qilib
tushuntirib borish ahamiyatlidir.
Bolalar bu davrda eshitgan narsasini takrorlashga urinadilar,
shu sababli bu davrda kattalarning ma’nili so’zlashuvi, yurish-
turishi, odobi, o’zaro ahilligi, mehribonligi bola ruhiyatiga ta’sir
etadi. Ota-ona yoki tarbiyachilarning bolalarni sevishi, ularning
xatti-harakatiga ziyraklik va mehribonlik bilan munosabatda
bo’lishi, bolaning sog’lom o’sishiga, odob-axloqli bo’lishiga olib
keladi. Bolani lozim bo’lganda maqtash, diqqatini ijobiy
faoliyatga tortish, yomon ishlardan ehtiyot bo’lishini uqtirish,
axloqsiz so’z va gaplardan uzoqroqda bo’lishini ta’minlash,
o’rtoqlari bilan urishmaslik yo’llarini o’rgatish – ularga axloqiy
tarbiya berishda ijobiy ta’sir hisoblanadi.
Maktabgacha ta’lim muassasasida rivojlantiruvchi muhitni tashkil
etishda bolalarning o‘ziga xos belgilarga ega bo‘lgan yoshga doir
360
xususiyatlari va ehtiyojlarini hisobga olish muhim ahmiyat kasb
etadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
