349
маданиятини ўз ичига олади. Яхши ахлоқий
тарбияга эга
бўлган кишилар иймонли, эътиқодли бўладилар.
“Илк қадам” давлат дастурга мувофиқ соғлом маънавият
тарбияси тизимини шартли равишда беш босқичга бўлиш
мумкин:
- Биринчи босқич - насл тарбияси билан узвий боғланган,
оилани ташкил этувчи эрхотиннинг соғломлиги, улар
ўртасидаги маънавий, оилавий муҳитни соғломлаштиришни
назарда тутади;
- Иккинчи босқич - бўлажак онанинг руҳий-маънавий олами
мазмундорлигини ифода этади;
- Учинчи босқич - боланинг бир ёшдан олти ёшгача бўлган
даврини ўз ичига олади. Характерининг шаклланиши, бир
қатор ҳаётий тушунчалар даврида қарор топади. Бунда,
шубҳасиз, асосий маъсулият ота-она зиммасига тушади,
боланинг шахсий сифатлари шу даврда шаклланади;
- Тўртинчи босқич
- болада, асосан дунёқараш ва эътиқод
таркиб топа бошлайди. Бу даврда тарбиячиларнинг фаолияти
ҳам баб-баравар иштирок этади;
-Бешинчи босқич - болада ахлоқий тушунчалар ва уларнинг
амалий
жиҳатларига
қизиқиш
ортади,
бу
даврда
Ватанпарварлик ва халқпарварлик ғоялари таркиб топади. [3]
Ўзбек маърифатпарвари Абдулла Авлоний ахлоқий
тарбияда болалар табиат ва жамият қонун-қоидаларини,
табиий ҳодисаларини, уларнинг ўзаро узвийлигини билиш
кераклиги, шундагина улар жамият ва халқ фаровонлиги
учун ҳизмат қиладиган бўлиб етишишлари мумкинлиги
ҳақида фикр билдиради. Демак,
ана шу сифатларни
мактабгача таълим ёшидаги болаларга мужассамлаштирган
ҳолда тарбиялаш зарур. Мактабгача таълим ёшидаги
болаларда дастлабки маънавий-ахлоқий тушунчаларни
шакллантиришда қуйидаги сифатларни тарбиялашга эътибор
қаратиш лозим. Мактабгача таълим ёшидаги болаларда
миллий одоб кўникмаларини тарбиялашга қаратилган
фаолиятларни ташкил этишда уларнинг ёши ва билиш
даражасини инобатга олиш, болани вояга етгунига қадар
бўлган даврдаги психологик
хусусиятларини билиш ижобий
натижага эришишга замин яратади. Мактабгача таълим
350
ёшидаги
болаларда
миллий
одоб
кўникмаларини
шакллантиришда таълим мазмунини у ёки бу даражасини
машғулот жараёнида қўллаш натижасида болаларнинг билиш
имконияти кенгаяди, ўқув дастурларини илмий тадқиқот
натижаларига
таянган
ҳолда
қайта
кўриб
чиқиш,
такомиллаштириш учун қулай шарт-шароитлар туғилади.
олани ота-оналар ва унинг мулоқот доирасига кирадиган
бошқа катталар билан мулоқот қилиш жараёнида мактабгача
тарбиячининг ахлоқий хатти-ҳаракатларининг дастлабки
тажрибаси шаклланади. Маълумки, мулоқотга бўлган еҳтиёж
инсоннинг енг муҳим ижтимоий эҳтиёжидир ва
болани
атрофидаги одамлар уни қондира оладиган зарурий
манбадир.
Мактабгача
ёшдаги
болаларни
ахлоқий
тарбиялашнинг муҳим хусусияти шундаки, уларнинг
катталар билан алоқаси мазмуни педагогик жиҳатдан қадрли
бўлиши керак, фақат бу ҳолда у болага зарур ахлоқий таъсир
кўрсатиши мумкин. Мактабгача таълимдаги ахлоқий тарбия
болалар жамиятида амалга оширилади, бу ерда ҳар бир бола
учун ижобий тажриба ва болалар ва катталар билан
муносабатларни чуқурлаштириш ва тўплаш
имконияти
шаклланади. Мактабгача таълим муассасаларида ахлоқий
тарбиянинг асосий вазифалари қуйидагилардан иборат:
ётоқхонанинг оддий қоидаларини бажариш, бошқалар ва
яқинларингизга ғамхўрлик, дўстона ва эътиборли бўлиш
орқали
болалар
ва
катталар
ўртасидаги
инсоний
муносабатлар; ўзини тутиш ва меҳнатсеварлик маданиятини
тарбиялаш; болалар ўртасида жамоавий муносабатларни
шакллантириш; ватанга муҳаббат туйғуларини тарбиялашдан
иборат.
Do'stlaringiz bilan baham: