Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро муҳандислик-технология институти

 
 

---

78 
ХУЛОСА 
Республикамизнинг мустақилликка эришганидан бери жамиятимиз 
ҳаѐтида тубдан ўзгаришлар содир бўлганидан дарак берадики, ҳозирда 
иқтисодиѐт, телекоммуникация соҳасида ахборот индустрияси олдидаги мақсад 
ва масалалар ўзгарди. Ҳажми муттасил ошувчи ахборотни сақлаш ва узатиш 
жараѐнларини автоматлаштириш масаласини ечишга имкон берувчи компьютер 
тармоқлари (КТ) маълумотларини автоматлаштирилган ишлаш воситаларининг 
пайдо бўлиши ва тарқалиши ушбу жараѐнларни тажовузкор ахборот таъсирига 
нисбатан заиф қилиб қуйди. Натижада файлларни ва компьютерда сақланувчи 
бошқа ахборотни ҳимоялаш воситаларига эҳтиѐж туғилди. Айниқса, кўпчилик 
фойдаланувчи тизимларда, очиқ тармоқлар орқали фойдаланувчи тизимларда 
ҳимоялаш воситаларига эҳтиѐж кучли сезилди. 
Демак, дастурий таъминот хавфсизлигининг бузилишига олиб келувчи 
заифликларнинг пайдо булиш сабаби - дастлабки босқичларида йўл қўйилган 
хатоликлар натижасидаги яратилувчи фойдаланишни назоратловчи ва 
бошқарувчи тизимлар сифатининг пастлигидир. Бундай вазиятдан қутилиш учун 
ҳимояланган дастурий таъминот қуришда, айниқса лойиҳалаш босқичида, 
хавфсизликнинг формал моделларидан фойдаланиш лозим. 
Магистрлик диссертациясида қуйидагиларга эришилди: 
- 
дастурий таъминотни ишлаб чиқишда ахборот хавфсизлигининг 
самарали усулларини танлаш мақсадида мавжуд хавфсизлик усулларини 
тадқиқ этилди; 
- 
ҳимояланган дастурий таъминот яхлитлиги учун ХЭШ функциялардан 
фойдаланиш усулини ишлаб чиқилди; 
- 
дастурий таъминотни ишлаб чиқишда маълумотлар базасининг ахборот 
хавфсизлигининг самарали усулларини танланди; 
- 
очиқ калитлар инфратузилмаси шакллантирилди, ҳамда уларнинг 
дастурий таъминоти ишлаб чиқилди.
Яратилган 
дастурдан 
барча 
дастурчилар, 
ўрганувчилар, 
соҳа 
мутахассислари, соҳа бўйича таълим олаѐтган талабалар ўқув жараѐнида 
фойдаланишлари мумкин. 

---

79