Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро муҳандислик-технология институти

Дастурий таъминотни лойиҳалаштиришда раҳбарликнинг роли
Ташқи лойихалаш деганда, фойдаланувчи ѐки кузатувчи нуқтаи 
назаридан ишлаб чиқарилаѐтган махсулотнинг харакати тушунилади. Бу 
жараѐннинг мақсади сифатида хосил қилинаѐтган махсулотнинг қисми 
орасидаги ўзаро боғлиқлик ташқи муаммолар амалга оширилишини келтириш 
мумкин. Улар ташқи спецификация кўринишда расмийлаштирилиб бу 
спецификациялар фойдаланувчиларга ва кенга оммага қаратилган бўлиши керак. 
Ташқи лойихалашнинг махсус усуллари ва кўринишлари бўлмаслигидан қатъий 
назар махсулотни ташкил қилувчи ташқи функциялар консиптуал бирлигига эга 
бўлишлари лозим. 
Консептуал бирлик эса фойдаланувчи билан мулоқотни мезони бўлиб 
хисобланади. 
Ташқи лойихалашнинг махсус усуллари ва кўринишлари бўлмаслигидан 
қатъий назар махсулотни ташкил қилувчи ташқи функциялар консиптуал 
бирлигига эга бўлишлари лозим. Консептуал бирлик эса фойдаланувчи билан 
мулоқотни мезони бўлиб хисобланади. 
Консептуал бирликка эга бўлмаган махсулотларда фойдаланувчи билан мулоқот 
камига қийинчилик билан амалга оширилади. 
―Ташқи лойихалаш дастурлаш билан умуман боғлиқ эмас. Бунда кўпроқ атроф-
муҳитни кўзда тутиши, инсон психологиясини, фойдаланувчи муаммоларини 
эътиборга олиш керак. 
Ташқи лойихаларни хосил қилишда ишлаб чиқарувчиларнинг дастурий 
махсулот ишончлилигини оширувчи уч факторни кўзда тутиш лозим‖. 
1. Фойдаланувчи хатоларини минимумга келтириш. 
2. Хатоликлар мавжуд бўлса, уларни аниқлаш. 
3. Дастурлаш воситаси мураккаблигини камайтириш. 
Ташқи лойиха мураккаблигига қараб ва унинг дастурий махсулотда тутган 
ўрнига кўра қуйидаги стандарт бўйича тасдиқланган қоидаларни ҳисобга олиш 
шарт. 

---

42 
1. Фойдаланувчи билан бўлган мулоқотда унинг тайѐргарлиги билан 
фойдаланувчи ишлаяпган мухитдаги чекланишлар хисобга олинади. 
2. Натижавий қийматлар талаб қилинаѐтган кўринишга эга бўлиб, имконият 
борича изохланмоғи лозим. 
3. Фойдаланувчи иложи борича клавиатурадан камроқ ахборот киритсин. 
4. Киритилаѐтган ва чиқарилаѐтган қийматлар учун концептуал бирлик 
таъминланмоғи лозим. 
5. Дастур ѐрдам кўринишидаги воситаларига эга бўлиши мумкин. 
6. Экрандан унумли фойдаланиш. 
7. Тизим (дастур) шу кўринишда лойихалаштирилган бўлиши лозимки, 
фойдаланувчи хохлаган вақтида ишини тамомлаш ѐки дастлабки холатга 
қайтиши мумкин бўлсин. 
8.Фойдаланувчини хар бир харакати тизим томонидан текширилсин.