Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро муаҳндислик-технология институти

СИНТЕТИК ЁҚИЛҒИЛАР ОЛИШ ЖАРАЁНИНИНГ ИЛМИЙ АСОСЛАРИ 
қолади ва юқори қувватли насослар ѐрдамида суюқ ҳолатга ўтказиш учун 
қайтадан тозалашга ҳайдалади. 
Суюлтирилган нефть газининг ―колошник‖ гази билан бирламчи 
конденсат оралиғидаги тақсимланиши босимига ва ҳароратига ҳамда нефтни 
тозалайдиган заводга етказиб бериладиган кирувчи нефтнинг таркибидаги 
газларнинг микдорига боғлиқ бўлади.
Дистилляция жараѐнида олинадиган СНГ (суюлтирилган нефть гази) 
углеводород компонентларига ва олтингугурт бирикмаларининг тўйинган, 
2
H
S, метил ва этилмеркаптан, органик сульфидларни ва дисульфидларни 
тизимидан иборат бўлади. Бу аралашмалар бир ѐки бир нечта айланишлар 
босқичида колоннадан чиқариб юборилади.
Конденсацияланган фракция бош фракциялаш колоннасидан энг юқори 
қайнаш нуқтасига чиқади ва қайнаш ҳароратига боғлиқ бўлади: енгил 
дастлабки дистиллят (-100
о
C), дастлабки оғир дистиллят (50-200 
о
С), 
авиация ва маиший керосин (150-360 
о
С), таркибида темир йўл ва денгиз 
дизел ѐқилғисининг ўртача дистиллятлари (оралиқ ҳароратда), газойл (175-
360
о
С). Булардан баъзилари кирувчи маҳсулот ҳисобланади ва суюлтирилган 
нефть газининг чиқишини кучайтиради. 
Бунинг асосий сабаби, жаҳондаги иқтисодий кризисга боғлиқ бўлиб, 
нефть қазиб олишнинг Яқин Шарқ давлатларида қисқариши, унинг 
баҳосининг юқорилиги, иқтисодий депрессия ва ѐқилғи нефтга бўлган 
талабнинг камайганлигидир. Шу билан биргаликда транспорт ѐқилғисига 
бўлган талабнинг ошганлиги: автомобил бензинига, авиация керосинига ва 
дизел матор ѐқилғисига. Ҳозирги даврга келиб ―енгил нефтга‖ бўлган 
талабнинг ошганлиги сабабли, дистилляторларнинг чиқишини кучайтириш 
орқали енгил фракцияларни олиш ва ѐқилғи нефтга бўлган ишлаб чиқаришни 
камайтириш ва унинг ўрнига синтетик суюқлик ѐқилғисини ишлаб 
чиқаришни ошириш масаласи ўртага қўйилган. Бундай мақсадга эришиш 
учун нефтнинг енгил фракцияларидан фойдаланиш ҳамда нефтни тозалаш 

---